Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego – najistotniejsze planowane zmiany [1]

Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało projekt nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego. [1]  Prace w tym kierunku rozpoczęły się w listopadzie 2017 r. (projekt z dnia 27 listopada 2017 r.), a w dniu 20 września br. zostały przedstawione zmiany w tym projekcie (projekt z dnia 13 września 2018 r.). [2] Projektowane zmiany obejmą także: ustawę o księgach wieczystych i hipotece, ustawę o komornikach sądowych i egzekucji, ustawę – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz ustawę o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Tekst projektu zawarty został na 73 stronach, a uzasadnienie do niego liczy 210 stron. Zatem na czym polegać będzie nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego. Najważniejsze kwestie poniżej.    

Cel projektu

Projekt nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c) ma na celu „(-) usprawnienie, uproszczenie i przyspieszenie postępowań przed sądem. Zmiany mają dać Polakom możliwość szybkiego i skutecznego dochodzenia swoich praw, zapewnić rzetelne postępowania i sprawiedliwe wyroki” – podkreśla Ministerstwo Sprawiedliwości w wydanym komunikacie. [3]

Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego – najistotniejsze zmiany

1. Obowiązkowa odpowiedź na pozew

Jeżeli powód wniósł pozew do sądu, pozwany zostaje o tym powiadomiony przez sąd i „wniesienie odpowiedzi na pozew winno stać się procesowym obowiązkiem strony  pozwanej” – czytamy w uzasadnieniu projektowanej nowelizacji K.p.c. [4] Z projektowanego art. 205 [1] par. 1 K.p.c wynika, że termin złożenia odpowiedzi na pozew nie powinien być krótszy niż dwa tygodnie.

2. Posiedzenie przygotowawcze

„Po złożeniu odpowiedzi na pozew sędzia pozna stanowiska powoda i pozwanego w sprawie. Na tej podstawie obierze sposób postępowania ze sprawą” – podkreśla projektodawca .

Z dyspozycji projektowanego art. 205[5] par. 1 K.p.c. wynika, że posiedzenie przygotowawcze służy rozwiązaniu sporu bez potrzeby prowadzenia dalszych posiedzeń, zwłaszcza rozprawy. Jeżeli nie uda się rozwiązać sporu, na posiedzeniu przygotowawczym sporządza się z udziałem stron plan rozprawy.

Co istotne, „Na posiedzeniu przygotowawczym, w toku debaty sędziego ze stronami i pełnomocnikami, sędzia określi przedmiot sporu w kategoriach prawnych (podstawę i tło faktyczne), a strony sprecyzują roszczenia oraz zarzuty. (-) Przede wszystkim trzeba położyć nacisk na walory mediacyjne takiego spotkania ze skonfliktowanymi stronami. Sędzia winien przyjąć na siebie rolę rozjemcy, starając się znaleźć i unaocznić stronom te elementy, które mogą zażegnać konflikt, zarazem tłumiąc i wygaszając zarzewia konfliktu”.  [5]

3. Plan rozprawy

Zgodnie z projektowanym art. 205[9] par. 2 K.p.c. w miarę potrzeby plan rozprawy powinien zawierać:

1) dokładne określenie przedmiotów żądań stron, w tym rozmiar dochodzonych świadczeń wraz z należnościami ubocznymi,

2) dokładnie określone zarzuty, w tym formalne,

3) ustalenie, które fakty i oceny prawne pozostają między stronami sporne,

4) terminy posiedzeń i innych czynności w sprawie,

5) harmonogram rozprawy, czyli kolejność i termin przeprowadzenia dowodów oraz roztrząsania wyników postępowania dowodowego,

6) termin ogłoszenia wyroku,

7) rozstrzygnięcia co do innych zagadnień, o ile są niezbędne do prowadzenia postępowania.

„ Tak ustalony harmonogram rozprawy pozwoli stronom przede wszystkim uzyskać realny wpływ na kształtowanie przebiegu postępowania, dzięki czemu nie tylko poczują się współgospodarzami postępowania, ale przede wszystkim będą współodpowiedzialne za jego przebieg. Co więcej, strony zawczasu poznają plan oraz sposób rozpoznania ich sprawy. Zniknie zatem stan niepewności, w którym strony nie znają zamierzeń sądu co do sposobu i kolejności procedowania z daną sprawą”. [6]

Podpisany plan rozprawy zostanie dołączony do protokołu posiedzenia przygotowawczego i doręczony z urzędu stronom. Zastępuje on wtedy zawiadomienie jej o terminach posiedzeń i innych czynności objętych planem (proj. art. 205[10] par. 4 i par. 5 K.p.c.).

4. Rozstrzygnięcie sprawy na jednym terminie rozprawy

Z projektowanego art. 206 [1] K.p.c. wynika, że rozstrzygnięcie sprawy powinno nastąpić na pierwszym posiedzeniu na nią wyznaczonym. Więcej niż jedno posiedzenie wyznacza się tylko w razie konieczności, zwłaszcza gdy przeprowadzenie wszystkich dowodów na jednym posiedzeniu nie będzie możliwe.

Projektodawca podsumowuje …

W świetle projektowanych zmian „ (-) strony będą aktywnie uczestniczyć w czynnościach organizacyjnych. Przejmą zatem odpowiedzialność za sposób, w jaki ich sprawa zostanie rozpoznana. Przede wszystkim jednak (-) ustalą porządek czynności w sprawie i będą mogły zawczasu poznać czas rozstrzygnięcia. (-) Włączenie stron w aktywny proces organizacji postępowania z ich sprawą winno zmniejszyć ilość skarg na przewlekłość postępowań w sądach cywilnych. Strony od samego początku zostaną włączone w proces planowania rozwiązania ich konfliktu prawnego”. [7] 

W drugiej części artykułu zostaną przedstawione dalsze istotne zmiany w ustawie nowelizującej K.p.c.

Źródło:

1. Rządowe Centrum Legislacji – https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12305652/katalog/12474240#12474240
2. Ministerstwo Sprawiedliwości – www.ms.gov.pl

Objaśnienie:

[1] Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (nr projektu UD 309)

[2] Zmiany w projekcie noweli K.p.c.  – https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12305652/12474240/12474241/dokument358646.pdf dostęp w dniu 9.10.2018 r.

[3] Komunikat Ministerstwa Sprawiedliwości „Wielka reforma procesu cywilnego” – https://www.ms.gov.pl/pl/informacje/news,11783,wielka-reforma-procesu-cywilnego.html

(dostęp w dniu 9.10.2018 r.)

[4] Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, str. 5 – https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12305652/12474240/12474241/dokument358648.pdf

(dostęp w dniu 9.10.2018 r.)

[5] Tamże, str. 11

[6] Tamże, str. 18

[7] Tamże, str. 27 – 28

Wanda Książek – współpracownik Portalu