I wreszcie doczekaliśmy się zmian w tym zakresie. Ustawa z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r. poz. 539) wprowadzająca nowe regulacje wchodzi w życie już za kilka dni bo 18 października 2015 r.
Jak było……..
Dotychczas zasadą było przyjęcie spadku wprost tj. z pełną odpowiedzialnością za długi spadkowe. Ustawodawca dawał jednak możliwość złożenia przez spadkobiercę oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, co miało skutkować odpowiedzialnością za długi spadkowe do wartości tzw. stanu czynnego spadku. W tym ujęciu, jeśli spadkodawca zostawił długi np. z kredytów, czy pożyczek odpowiedzialność spadkobiercy ograniczona była tylko do wartości aktywów spadku.
Spadkobierca nie ryzykował zatem swoim majątkiem osobistym, gdyby jednak okazało się, że spadkodawca pozostawił więcej długów niż składników cokolwiek wartych.
Oświadczenie takie powinno było zostać złożone w termie 6 miesięcy od otwarcia spadku a zatem śmierci spadkodawcy, z tym ze niewiele osób było świadomych istnienia ww. regulacji. Zaznaczyć natomiast trzeba, że złożenie takiego oświadczenia przez jednego ze spadkobierców powodowało taki sam skutek względem pozostałych.
Automatycznie przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza miało miejsce także w przypadku, gdy spadkobiercą pozostawała osoba niemająca pełnej zdolności do czynności prawnych (np. osoba niepełnoletnia), względnie osoba co do której zachodziła podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia albo też osoba prawna.
Jak będzie…………..
Po zmianie przepisów zasadą będzie nabycie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Ustawodawca przewidział bowiem, że jeśli spadkobierca nie złoży w terminie 6 miesięcy oświadczenia w temacie przyjęcia lub odrzucenia spadku, wówczas z automatu dochodzić będzie do przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Ustawodawca wyjaśnił przy tym, że takie przyjęcie spadku oznacza, że spadkobierca będzie odpowiadał za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku. To ograniczenie zakresu odpowiedzialności nie będzie miało natomiast miejsca w przypadku celowego pominięcia przez spadkobiercę jakiekolwiek elementu aktywów majątkowych spadkodawcy lub też z podchodząc do tej kwestii z innej strony – podania do spisu nieistniejących długów spadkodawcy.
Dalej wskazano, że wykaz inwentarza – stanowiący podstawę ustalenia zakresu odpowiedzialności spadkobiercy powinien zostać złożony w sądzie (spisany wg. urzędowego wzoru), lub ujawniony w protokole spisywanym przez notariusza. Zgodnie z nowym przepisem art. 10311 § 3 K.c.:
„W wykazie inwentarza z należytą starannością ujawnia się przedmioty należące do spadku oraz przedmioty zapisów windykacyjnych, z podaniem ich wartości według stanu i cen z chwili otwarcia spadku, a także długi spadkowe i ich wysokość według stanu z chwili otwarcia spadku”.
Wykaz inwentarza sporządzony raz, podlega zmianom w razie ujawnienia się nowych aktywów lub też długów spadkodawcy. Wykaz taki może zostać złożony łącznie przez kilku spadkobierców. Spłata długów spadkowych powinna się dokonywać zgodnie ze złożonym wykazem.
Ustawodawca uregulował także w nowych przepisach sytuację, w której nowe długi spadkowe ujawniły się już w toku spłaty długów wykazanych wcześniej. Jeśli spadkobierca o tych nowoujawnionych długach nie wiedział i przy zachowaniu należytej staranności nie mógł się dowiedzieć – wówczas także ponosi za nie odpowiedzialność ale tylko do wysokości różnicy między wartością stanu czynnego spadku a wartością świadczeń spełnionych na zaspokojenie długów spadkowych, które spłacił.
Jeśli zatem aktywa majątkowe wynosiły np. 100, ujawnionych pierwotnie długów było 70 (i te zostały spłacone), a następnie ujawniły się nowe długi np. w wysokości 40, to spłacie podlegać z nich będzie tylko 30 (wartość aktywów wynosiła bowiem 100).
Natomiast gdyby spadkobierca który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza i spłacając niektóre długi spadkowe, wiedział lub przy dołożeniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o istnieniu innych długów spadkowych, ponosi odpowiedzialność za te długi ponad wartość stanu czynnego spadku, jednakże tylko do takiej wysokości, w jakiej byłby obowiązany je zaspokoić, gdyby spłacał należycie wszystkie długi spadkowe. Zasada ta nie ma zastosowania do spadkobierców niemających pełnej zdolności do czynności prawnych (np. małoletnich) oraz spadkobierców, co do których istnieje podstawa do ich ubezwłasnowolnienia.
Obok zmian do Kodeksu cywilnego – ustawodawca wprowadził także skorelowane zmiany do Kodeksu postępowania cywilnego.
Istotne jest również to, że nowe regulacja prawne będą miały zastosowanie do spadków otwartych od dnia 18 października 2015 r. W przypadku zatem zgonu spadkodawcy przed tą datą zastosowanie znajdować będą przepisy obowiązujące dotychczas.
WW.
