W wyroku z dnia 16 lipca 2009 r., sygn. akt K 36/08, Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 111 ust. 7 pkt 3 w zw. z art. 111 ust. 8 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (zwanej dalej UVAT), upoważniające ministra właściwego do spraw finansów publicznych do przyznania zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas fiskalnych, jest niezgodny z art. 92 ust. 1 Konstytucji RP.
Do stosowania kas rejestrujących obowiązani są podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Niemniej jednak na podstawie delegacji ustawowej zawartej właśnie w art. 111 ust. 7 pkt 3 w zw. z art. 111 ust. 8 UVAT minister właściwy do spraw finansów publicznych może w drodze rozporządzenia zwolnić z tego obowiązku na czas określony niektóre grupy podatników oraz niektóre czynności, ze względu na rodzaj prowadzonej działalności lub wysokość obrotu, biorąc pod uwagę specyfikę wykonywania niektórych czynności oraz uwarunkowania obrotu gospodarczego niektórymi towarami. Treść powołanych przepisów od dawna budziła kontrowersje, zaś ministrowi finansów zarzucano dowolność w korzystaniu z upoważnienia do przyznawania zwolnień.
Wskazane wątpliwości potwierdził Trybunał Konstytucyjny, który uznał, że sformułowania zawarte w tych przepisach są nieprecyzyjne, a w konsekwencji uniemożliwiają ustalenie okoliczności, jakie powinny być wzięte pod uwagę przy określaniu podmiotów i czynności podlegających zwolnieniu z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących, przez co delegacja dla ministra finansów nie spełnia konstytucyjnych wymogów dotyczących stopnia szczegółowości wytycznych do aktu wykonawczego (art. 92 ust. 1 Konstytucji RP). Dodatkowo, zwolnienie z rozważanego obowiązku wkracza w sferę powinności konstytucyjnych związanych z ponoszeniem ciężarów i świadczeń publicznych, a wszystkie istotne elementy stosunku daninowego muszą zostać określone w ustawie (art. 217 Konstytucji RP). Tym bardziej zatem omawiane upoważnienie nie może zezwalać na samodzielne regulowanie rozporządzeniem zagadnień, co do których w aktach rangi ustawowej nie ma odpowiednich dyspozycji.
Przepis zawierający delegację dla ministra finansów utraci moc obowiązującą z upływem dziewięciu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw RP, tj. z dniem 24 kwietnia 2010 roku.
Autor: Przemysław Grzywaczewski, radca prawny
