Niniejszy artykuł zawiera informacje dotyczące Notarialnego Rejestru Testamentów (NORT). Znajdują się w nim odpowiedzi na pytania:
- kto i kiedy może zarejestrować testament w NORT?,
- jakie informacje zawiera NORT?,
- kto, kiedy i gdzie może sprawdzić, czy został sporządzony testament?,
- czy rejestracja testamentu jest obowiązkowa?.
Własnoręcznie lub u notariusza
Testament jest to jednostronna czynność prawna w wyniku której spadkodawca może „rozrządzić swoim majątkiem na wypadek śmierci” (art. 941 K.c.). Testament może zostać sporządzony w dowolnej chwili życia osoby posiadającej zdolność do czynności prawnych. Testator może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą. Może też np. spisać testament w wybranej kancelarii notarialnej w formie aktu notarialnego (art. 949 par. 1, art. 950 K.c.).
Testament własnoręczny może zaginąć, zostać zniszczony albo ujawniony z opóźnieniem. W przypadku testamentów notarialnych czasami rodzina nie wie w której kancelarii został sporządzony albo czy w ogóle istnieje. W celu ułatwienia poszukiwania testamentu z dniem 5 października 2011 r. Krajowa Rada Notarialna uruchomiła Notarialny Rejestr Testamentów (NORT). [1] Niniejszy Rejestr wykaże czy zmarły pozostawił testament i w jakiej kancelarii należy go szukać.
Rejestracja w NORT
Rejestracja w NORT dotyczy testamentów sporządzonych przed dniem 5 października 2011 r. oraz po tym dniu. Testament notarialny rejestrowany jest wyłącznie na wniosek testatora złożony w tym testamencie. Przy spisywaniu testamentu notariusz pyta spadkodawcę, czy chce, by informacja o jego sporządzeniu trafiła do rejestru.
Można także zarejestrować testament holograficzny (własnoręczny), jeżeli spadkodawca przekaże go notariuszowi w celu przechowania. Notariusz sporządza wtedy protokół przyjęcia testamentu własnoręcznego na przechowanie. Jeżeli notariusz rejestruje testament notarialny dotychczas niezarejestrowany wtedy sporządza oddzielny protokół.
Wpis do NORT
W Notarialnym Rejestrze Testamentów zawarte są tylko informacje o sporządzeniu lub zdeponowaniu testamentu w wybranej kancelarii notarialnej.
Są to:
- numer wpisu,
- data wpisu,
- data i miejsce sporządzenia testamentu,
- imię, nazwisko i siedzibę kancelarii notariusza (lub jego zastępcy) sporządzającego testament lub protokół,
- imię i nazwisko testatora, imiona jego rodziców oraz datę i miejsce urodzenia testatora,
- numer PESEL testatora.
Wpis do Rejestru bezpłatny, a spadkodawca w każdej chwili może zażądać jego wykreślenia.
Ważne!
W NORT nie jest ujawniana treść sporządzonego testamentu tylko miejsce jego przechowywania.
Zapytanie o testament
Dostęp do informacji z NORT jest niejawny za życia spadkodawcy. Oznacza to, że przyszli spadkobiercy nie mogą sprawdzić, czy testament w ogóle istnieje.
Niniejszy wpis ujawniany jest dopiero po śmierci testatora. Wniosek o udzielenie informacji o zarejestrowanym testamencie w Rejestrze składa się w dowolnie wybranej kancelarii notarialnej. Do wniosku należy dołączyć odpis aktu zgonu spadkodawcy lub inny dokument, z którego wynika, ze spadkodawca nie żyje. Niniejszy wniosek podlega opłacie od 100 – 150 zł.
Notariusz sprawdzi w Rejestrze i udzieli informacji czy istnieje lub nie istnieje zarejestrowany testament osoby zmarłej. Jeżeli istnieje testament, wówczas notariusz poda, gdzie jest aktualnie przechowywany.
… również w rejestrach unijnych
W 2005 roku zostało powołane Stowarzyszenie Europejskiej Sieci Rejestrów Testamentów (ARERT). [2] Przygotowana została Europejska Sieć Rejestrów Testamentów. Umożliwiła ona „(…) wymianę danych pomiędzy rejestrami testamentów funkcjonującymi w poszczególnych krajach Unii Europejskiej. W dniu 5 października 2012 roku Krajowa Rada Notarialna dokonała połączenia Notarialnego Rejestru Testamentów z Europejską Siecią Rejestrów Testamentów, co otworzyło możliwość poszukiwania testamentów także poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (…)” . [3]
Rejestracja testamentu nie jest obowiązkowa
Rejestracja testamentu w NORT jest uprawnieniem, ale nie obowiązkiem spadkodawcy. Warto jednak zarejestrować testament w NORT, ponieważ ma się wtedy pewność, że zostanie ujawniony, a tym samym ostatnia wola testatora będzie spełniona. Co ważne, testament zagubiony uważany jest jako nieistniejący. W takim przypadku spadek będzie podzielony na podstawie ustawy (art. 931 – 940 K.c.).
Podstawa prawna:
- Uchwała Nr VII/46/2011 Krajowej Rady Notarialnej z dnia 4 czerwca 2011 roku w sprawie utworzenia rejestru testamentów i zasad jego funkcjonowania
- Uchwała Nr VII/72/2011 Krajowej Rady Notarialnej z dnia 10 września 2011 r. w sprawie uruchomienia notarialnego rejestru testamentów
- Regulamin świadczenia przez Krajową Radę Notarialną usług w zakresie zapewnienia użytkownikom dostępu do rejestrów notarialnych, dokonywania wpisów w tych rejestrach i uzyskiwania wynikających z nich informacji
Objaśnienia:
[1] Notarialny Rejestr Testamentów został utworzony na mocy Uchwały nr VII/46/2011 Krajowej Rady Notarialnej z dnia 4 czerwca 2011 w sprawie utworzenia rejestru testamentów i zasad jego funkcjonowania.
[2] Stowarzyszenie Europejskiej Sieci Rejestrów Testamentów (ARERT) http://www.arert.eu/?lang=fr (dostęp w dniu 5 lipca 2017 r.)
[3] https://www.gdin.pl/rejestry/ (dostęp w dniu 5 lipca 2017 r.)
Stan prawny na 5 lipca 2017 roku
Wanda Książek
