Kredyt hipoteczny po rozwodzie: W jaki sposób byli małżonkowie mogą spłacić kredyt hipoteczny (2)

W drugiej części artykułu została omówiona kwestia podziału przez rozwiedzionych  małżonków spłaty wspólnie zaciągniętego kredytu hipotecznego. Artykuł zawiera odpowiedzi na trzy zasadnicze pytania: 1. Czy sąd nakaże spłatę kredytu hipotecznego?  2. Które z rozwiedzionych małżonków powinno spłacać kredyt hipoteczny? 3. Z jakich możliwości prawnych byli małżonkowie mogą skorzystać przy spłacie kredytu?

Sąd podzieli pomiędzy rozwiedzionych małżonków mieszkanie zakupione na kredyt hipoteczny lub przyzna je jednemu z nich. Zapłacone do czasu podziału majątku raty kredytowe sąd rozliczy jako spłatę, a nie jako dług.

Pisaliśmy o tym:

Kredyt hipoteczny po rozwodzie: Czy sąd może przy podziale majątku rozliczyć mieszkanie z długiem hipotecznym (1)

Kredyt hipoteczny po rozwodzie jest niepodzielny – pogląd w orzecznictwie

Sąd nie podzieli pomiędzy rozwiedzionych małżonków kolejnych rat kredytu pozostających do spłacenia. Potwierdza to Postanowienie Sądu Najwyższego  z dnia 21 stycznia 2010 r., (I CSK 205/09) w którym czytamy: „(-) przy podziale majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami w zasadzie nie bierze się pod uwagę pasywów. Niespłacone długi, które obciążają majątek wspólny, przy podziale majątku wspólnego w zasadzie nie podlegają rozliczeniu.”  Co istotne , strona „(-) nabywając w wyniku podziału wyłączne prawo do nieruchomości nabywa konkretną wartość majątkową, a jednocześnie nie przejmuje na siebie obowiązku spłaty całego zadłużenia obciążającego tę nieruchomość.” [1]

Przykład:

W czasie trwania małżeństwa stron zostało zakupione mieszkanie na kredyt hipoteczny. Kredytobiorcy rozwiedli się. W wyniku podziału majątku sąd po ustaleniu wartości mieszkania  może je przyznać jednemu z byłych małżonków z obowiązkiem spłaty drugiego z nich. W tej sytuacji kredyt hipoteczny nie stanowi obszaru zainteresowania sądu. Obydwoje byli małżonkowie są zobowiązani do jego spłaty. Dotyczy to także tego z nich, który nie jest jego właścicielem.

Kredyt hipoteczny po rozwodzie jest nadal wspólny

Sąd nie podzieli kredytu hipotecznego po rozwodzie, ponieważ nie jest stroną umowy kredytowej. Jest nią bank i sąd nie może podejmować jakichkolwiek decyzji w tym zakresie.

Zawarcie przez rozwiedzionych małżonków ugody w zakresie spłaty kredytu nie rozwiązuje prawnie niniejszej kwestii. Taka ugoda dotyczy kredytobiorców i jest bezskuteczna wobec banku jako wierzyciela. W dalszym ciągu pozostaje solidarna odpowiedzialność kredytobiorców za terminową spłatę kredytu. Zatem bank może się domagać spłaty kredytu od każdego z małżonków lub od wybranego przez siebie małżonka.

W Postanowieniu z dnia 26 stycznia 2017 r. w sprawie I CSK 54/16 Sąd Najwyższy wyraził następujący pogląd: „Mimo (-) ustania wspólności ustawowej, małżonkowie pozostają nadal dłużnikami osobistymi, a ich sytuację regulują przepisy kodeksu cywilnego o zobowiązanych solidarnych. Każdy z nich odpowiada wobec banku za spłatę kredytu w całości, zaś względem siebie, w stosunku do udziału w majątku wspólnym, a więc z reguły w częściach równych.”

Bank nie jest zainteresowany rozwodem kredytobiorców

Umowa o kredyt hipoteczny, która została zawarta z bankiem w czasie gdy strony były małżeństwem obowiązuje także w przypadku rozwodu lub podziału majątku wspólnego. [2]

Dla banku najważniejsza jest spłata zaciągniętego kredytu hipotecznego zgodnie  z umową kredytową i harmonogramem spłat. Oznacza to, że w ustalonym terminie pieniądze na ratę kredytu hipotecznego powinny wpłynąć do instytucji bankowej. Jeśli jedno z byłych małżonków nie będzie posiadało środków pozwalających na regularną spłatę kredytu hipotecznego albo wpłaty na poczet kredytu hipotecznego będą dokonywane  z opóźnieniem lub w ogóle ich nie będzie, wtedy bank upomni się o swoje pieniądze u każdego z  kredytobiorców.

Z art. 366 par. 1 Kodeksu cywilnego (K.c.) wynika, że zobowiązanie do spłaty kredytu hipotecznego ma charakter solidarny. Oznacza to, że  wierzyciel (np. bank)  „(-) może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, (-) lub od każdego z osobna (-)”. Kredyt hipoteczny pozwala bowiem bankowi dochodzić spłaty niezależnie od tego który z byłych małżonków otrzymał nieruchomość po podziale majątku. Zezwala na to art. 65 ust. 1 Ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece ( tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1007) zgodnie z którym w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka).

Przejęcie długu kredytowego przez jedno z małżonków

W przypadku trudności w spłacie kredytu kredytobiorcy powinni niezwłocznie skontaktować się z  bankiem.

Umowa kredytu hipotecznego może zostać zmieniona (renegocjacja umowy). Byli małżonkowie mogą prowadzić negocjacje z bankiem o zmianę treści umowy kredytowej w zakresie przejęcia długu przez jedno z nich. Na podstawie art. 519 par. 1 K.c. niniejsza czynność prawna jest możliwa,  jeżeli osoba przejmująca kredyt będzie miała wymaganą zdolność kredytową.

W sytuacji, gdy bank  zgodzi się na przejęcie długu przez jednego z kredytobiorców, wówczas drugi nie będzie zobowiązany do spłaty. W sytuacji, gdy kredyt spłaci jedno z byłych małżonków wówczas przysługuje mu roszczenie regresowe, tj. domaganie się od drugiego byłego małżonka połowy zwrotu spłaconej kwoty z tytułu kredytu hipotecznego (zobowiązanie solidarne). Powyższe wynika z dyspozycji art. 376 par. 1 K.c. zgodnie z którym „(…) dłużnik, który świadczenie spełnił, może żądać zwrotu w częściach równych”.

Podobny temat:

Co to znaczy odpowiedzialność solidarna dłużników? – https://lexagit.pl/co-to-znaczy-odpowiedzialnosc-solidarna-dluznikow/

Przejęcie długu przez współkredytobiorcę

Może wystąpić taka sytuacja, że długi jednego małżonka przejmie drugi małżonek z współkredytobiorcą np. ze swoim ojcem lub matką albo swoim partnerem życiowym. Nowy kredytobiorca wstąpi wtedy w miejsce jednego z małżonków, którego bank zwolni z długu. Tak będzie w przypadku, gdy nowy kredytobiorca udokumentuje  swoje odpowiednie dochody i bank je pozytywnie zweryfikuje.

Wspólne ustalenia byłych małżonków

W przypadku trudności finansowych byli małżonkowie mogą też wystąpić do banku z wnioskiem o zawarcie ugody w sprawie spłaty kredytu. Przedmiotem niniejszej ugody może być:

1) wydłużenie okresu kredytowania,

2) obniżenie rat kredytowych,

3) zawieszenie spłaty kredytu na pół roku. Przy zawieszeniu spłaty kredytu odsetki się kapitalizują i są dopisywane przez bank do kredytu po okresie zawieszenia.

W celu spłacenia kredytu hipotecznego byli małżonkowie mogą także wynająć  mieszkanie  wspólnie zakupione na kredyt i z spłacać raty kredytu  z dochodu, jaki uzyskają z najmu tej nieruchomości, lub sprzedać mieszkanie.  Co istotne, przy sprzedaży mieszkania notariusz wymaga zaświadczenia z banku o aktualnym zadłużeniu z tytułu kredytu oraz zgody na zwolnienie hipoteki po całkowitej spłacie kredytu. Pieniądze uzyskane ze sprzedaży mieszkania wpływają bezpośrednio do banku na spłatę zadłużenia.

Brak spłaty kredytu w terminie – konsekwencje dla kredytobiorców

Gdy kredytobiorcy zalegają ze spłatą  rat i nie zawarli z bankiem stosownej ugody, ani też nie skorzystali z wymienionych wcześniej możliwości prawnych przy jego spłacie, wtedy kredyt trafia do działu windykacji bankowej. Jest wtedy oprocentowany na ok. 14%. Bank wypowiada umowę i wnosi powództwo do sądu. Mając tytuł wykonawczy kieruje wyrok do egzekucji komorniczej. Komornik zajmie wtedy rachunek bankowy lub część wynagrodzenia za pracę, albo część emerytury lub renty. Działania windykacyjne mogą obejmować również zajęcie wartościowych przedmiotów np. samochodu, mebli czy innych przedmiotów przez komornika, a także  wystawienie nieruchomości do licytacji. Co istotne, zgodnie z przepisami prawa komornik zawsze wystawia nieruchomość do licytacji poniżej jej wartości. Takie działanie nie jest opłacalne dla dłużnika.

Podsumujmy…

Po rozwodzie sąd podzieli mieszkanie zakupione na kredyt hipoteczny, ale kredytu pozostałego do spłaty już nie podzieli. Umowa o kredyt hipoteczny jest zawarta z bankiem i solidarnie obowiązuje kredytobiorców.

Za zgodą banku dług może przejąć jedno z byłych małżonków, jeżeli posiada zdolność kredytową. W miejsce jednego z dłużników może wstąpić także osoba trzecia. Kredytobiorcy mogą zawrzeć stosowną ugodę z bankiem m.in. w sprawie wydłużenia okresu kredytowania. Mogą także wynająć lub sprzedać mieszkanie. W przypadku, gdy kredyt spłaci jedno z małżonków, wówczas z mocy art. 376 par. 1 K.c. przysługuje mu prawo regresu, w stosunku do drugiego z małżonków.

Podstawa prawna:

– art. 366, art. 376 par. 1, art. 519 Kodeksu cywilnego

– art. 65 ust. 1 Ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1007)

 Objaśnienie:

[1] Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 5 maja 2016 r. w sprawie  V Ca 2443/15  – http://orzeczenia.warszawa.so.gov.pl/content/$N/154505000001503_V_Ca_002443_2015_Uz_2016-06-20_001  (dostęp w dniu 19 marca 2018 r.)

[2] Podział majątku po rozwodzie nie ulega przedawnieniu. Nie zawsze jest przeprowadzany w sądzie. Strony mogą się nim podzielić bez udziału sądu np. w drodze umowy notarialnej albo pomiędzy sobą.

Stan prawny na 19 marca 2018 roku

Wanda Książek – współpracownik Portalu

Zapraszamy do kontaktu z Kancelarią, jeśli artykuł ten Państwa zainteresował lub potrzebują Państwo więcej informacji.