Zgodnie z treścią przepisu art. 102 Kodeksu spółek handlowych, spółką komandytową jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona.
Istotą spółki komandytowej jest powiązanie interesów wspólnika aktywnego z interesami wspólnika pasywnego. Wspólnik „aktywny” (komplementariusz), posiada pomysł na prowadzenie działalności, pewne umiejętności, jakiś wkład majątkowy, czas. Wspólnik ten dobiera sobie partnera „pasywnego” (komandytariusz), który posiada pewien kapitał i chce go korzystnie ulokować.
Komandytariusz, w odróżnieniu od komplementariusza, nie ma praw do zarządzania spółką, choć może być jej pełnomocnikiem, może też skorzystać z pewnych uprawnień nadzorczych w stosunku do komplementariusza, a w niektórych przypadkach komplementariusz będzie musiał zabiegać o jego zgodę na podjęcie ważniejszych dla firmy decyzji, tj. w sprawach przekraczających zakres zwykłego zarządu sprawami spółki
Odpowiedzialność komplementariusza i komandytariusza w spółce komandytowej jest zróżnicowana.
W spółce komandytowej komplementariusz odpowiada za zobowiązania spółki komandytowej bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką, przy czym wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku komplementariusza w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (art. 22 § 2 w zw. z art. 31 w zw. z art. 103 KSH). Ten rodzaj odpowiedzialności ustawodawca wprost nazwał subsydiarną odpowiedzialnością wspólnika (art. 31 § 1 KSH).
Odmiennie przedstawia się kwestia ponoszenia odpowiedzialności wobec wierzycieli spółki przez komandytariusza.
Komandytariusz odpowiada jedynie do wysokości tzw. sumy komandytowej. Suma komandytowa jest to ujawniona w umowie spółki oraz w rejestrze przedsiębiorców, wyrażona w walucie polskiej kwota pieniężna, określająca górną granicę osobistej odpowiedzialności komandytariusza za zobowiązania spółki. W przypadku wielości komandytariuszy, wysokość sumy komandytowej ustalana jest dla każdego z nich oddzielnie.
Zgodnie z art. 112 ksh, zakres odpowiedzialności komandytariusza wyznacza różnica między sumą komandytową a wartością wkładu wniesionego przez komandytariusza do spółki. W zależności od wielkości wniesionego wkładu następuje stosowne ograniczenie odpowiedzialności osobistej i bezpośredniej, aż do jej wyłączenia. Z punktu widzenia odpowiedzialności komandytariusza wobec wierzycieli decyduje jedynie wkład efektywnie wniesiony do spółki, a właściwie jego wartość, co wynika expressis verbis z art. 112 § 1. Jeżeli wartość wkładu wniesionego przez komandytariusza jest równa sumie komandytowej, bądź wyższa, wówczas wspólnik ten jest całkowicie wolny od odpowiedzialności wobec wierzycieli spółki. Pozycja komandytariusza jest w tej sytuacji porównywalna z pozycją wspólnika spółki z o.o. W obu przypadkach wspólnicy są – z punktu widzenia cywilistycznego – wolni od odpowiedzialności za zobowiązania spółki, natomiast – z punktu widzenia ekonomicznego – ponoszą oni odpowiedzialność pośrednią z majątku. W sytuacji gdy wartość wkładu wniesionego przez komandytariusza do spółki jest niższa od sumy komandytowej – komandytariusz ponosi względem wierzycieli spółki odpowiedzialność w granicach różnicy pomiędzy wysokością sumy komandytowej a wartością wniesionego wkładu.
Suma komandytowa ma zatem charakter sumy gwarancyjnej, pełniącej funkcję szczególnego zabezpieczenia wypłacalności spółki. Komandytariusz in blanco na przyszłość, przez wskazanie sumy komandytowej, gwarantuje za długi spółki do wysokości tej sumy.
Abstrahując od powyższego, komandytariusz w wyjątkowych wypadkach musi liczyć się z tym, iż będzie ponosić odpowiedzialność za zobowiązania spółki na takich samych zasadach jak komplementariusze.
Ustawodawca przewidział rozszerzoną odpowiedzialność komandytariuszy za zobowiązania spółki w następujących sytuacjach:
1) zamieszczenia w firmie spółki komandytowej nazwiska lub firmy (nazwy) komandytariusza (art. 104 § 4 KSH),
2) działania komandytariusza w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed wpisem do rejestru (art. 109 § 2 KSH),
3) konstytutywnego nabycia członkostwa przez komandytariusza (art. 114 KSH),
4) uzyskania przez komandytariusza statusu komplementariusza (art. 115 KSH),
5) zawarcia umowy spółki komandytowej przez komandytariusza z przedsiębiorcą prowadzącym przedsiębiorstwo we własnym imieniu (art. 116 KSH),
6) niewłaściwego reprezentowania spółki komandytowej przez komandytariusza (art. 118 § 2 KSH),
W sytuacjach określonych w punktach 1-5 komandytariusz zakres odpowiedzialności komandytariusza rozciąga się na wszystkie zobowiązania spółki wobec jej wierzyciel, natomiast w sytuacji określonej w pkt 6. odpowiedzialność komandytariusza rozciąga się jedynie na zobowiązania powstałe w wyniku czynności prawnej komandytariusza dokonanej w imieniu spółki bez ujawnienia swojego umocowania a także czynności dokonanej bez umocowania lub z przekroczeniem jego zakres.
Autor: Justyna Gogacz, aplikant radcowski, specjalista ds.prawnych
ZOBACZ E-BOOK ZWIĄZANY Z TEMATEM: