Artykuł omawia wybrane klauzule niedozwolone (niedozwolone postanowienia umowne) dotyczące prawa odstąpienia od umowy w regulaminach sklepów internetowych prowadzonych przez spółki handlowe.
Co powinien określać regulamin sklepu internetowego przedsiębiorcy?
Każdy przedsiębiorca, który sprzedaje swoje towary i usługi drogą elektroniczną powinien posiadać regulamin swojego sklepu internetowego. Podstawą prawną jego posiadania jest art. 8 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną [1] oraz art. 12 ustawy o prawach konsumenta (u.p.k.) [2]. Regulamin sklepu internetowego stanowi wzorzec umowy zawieranej przez sprzedawcę (przedsiębiorca) z kupującym (klient e – sklepu).
Określa w szczególności :
- rodzaje i zakres usług świadczonych drogą elektroniczną,
- warunki zawierania i rozwiązywania umów o świadczenie usług drogą elektroniczną,
- procedurę rozpatrywania reklamacji.
Czego nie powinien zawierać regulamin sklepu internetowego?
W regulaminie sklepu internetowego nie powinno być klauzul niedozwolonych. W świetle art. 385 (1) par. 1 Kodeksu cywilnego (K.c.) [3] postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne).
Ustawodawca nie zdefiniował pojęć: „dobre obyczaje” i „interesy konsumenta”. Wyjaśnia je orzecznictwo Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK).
Przykładowo w uzasadnieniu wyroku z dnia 22 czerwca 2017 r. (sygn. akt XVII AmC 1661/16) SOKiK w Warszawie wskazał, „że <<dobre obyczaje>> to reguły postępowania niesprzeczne z etyką, moralnością i aprobowanymi społecznie obyczajami. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami można uznać także działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności, a więc działania potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające od przyjętych standardów postępowania. Pojęcie <<interesów konsumenta>> należy rozumieć szeroko, nie tylko jako interes ekonomiczny, mogą tu wejść w grę także inne aspekty: zdrowia konsumenta (i jego bliskich), jego czasu zbędnie traconego, dezorganizacji toku życia, przykrości, zawodu itp.” [4] .
Zakres klauzul abuzywnych ustawodawca określił w art. 385(3) K.c.
Sprawdż:
Klauzule abuzywne (klauzule niedozwolone)
Jakie klauzule niedozwolone wpisywane są do Rejestru prowadzonego przez UOKiK?
Obecnie do Rejestru klauzul niedozwolonych prowadzonego przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) wpisywane są postanowienia uznane za abuzywne prawomocnym wyrokiem SOKiK, w sprawach w których pozwy zostały wniesione przed dniem 17 kwietnia 2016 r. Tak będzie do roku 2016 [5]. Na dzień 6 kwietnia 2019 r. w Rejestrze jest 7.414 klauzul niedozwolonych.
Jakie postanowienia dotyczące odstąpienia od umowy najczęściej zamieszczają spółki handlowe w regulaminach e-sklepów?
W regulaminach sklepów internetowych osobowe i kapitałowe spółki handlowe najczęściej zamieszczają zapisy:
- żądające od konsumenta odesłania towaru razem z oświadczeniem o odstąpieniu od umowy, który
- powinien być w oryginalnym opakowaniu w stanie nienaruszonym.
Kolejne zapisy dotyczą zwrotu należności za zamówiony towar. Spółka podaje, że:
- zwraca pieniądze w terminie 14 dni roboczych ale
- kwota jest pomniejszona o koszt dostawy towaru.
Na temat regulacji prawnej odstąpienia od umowy pisaliśmy w artykułach:
Prawo konsumenckie 2017: Odstąpienie od umowy zawartej na odległość – kilka spraw (1)
Prawo konsumenckie 2017: Odstąpienie od umowy zawartej na odległość (2)
Prawo konsumenckie 2017: Odstąpienie od umowy zawartej na odległość (3)
Przykłady zapisów niedozwolonych w Rejestrze UOKiK
Zobaczmy wybrane abuzywne wpisy w Rejestrze UOKiK:
- Nr wpisu: 6960, data wpisu: 24 maja 2017 r., data wydania wyroku przez SOKiK: 18 listopada 2016, XVII AmC 1409/16
„Zwracany towar należy odesłać razem z fakturą oraz oświadczeniem zwrotu, w oryginalnym nieuszkodzonym opakowaniu. Sklep gwarantuje zwrot kwoty równej cenie zmówionego towaru”.
- Nr wpisu: 7406 , data wpisu: 1 lutego 2019 r., data wydania wyroku przez SOKiK: 26 maja 2017 r., XVII AmC 1858/16.
„Zwracany towar nie może nosić oznak użytkowania. Każdy element musi być kompletny i fabrycznie zapakowany, towar dostarczony w oryginalnym opakowaniu w stanie niezmienionym. W przypadku niespełnienia powyższego warunku produkt nie zostanie…”.
- Nr wpisu: 7003, data wpisu: 6 października 2017 r. , data wydania wyroku przez SOKiK: 7 lutego 2017 r., XVII AmC 373/16
„Zwrotów płatności dokonujemy w ciągu 14 dni roboczych liczonych od momentu odebrania przez sklep paczki”.
- Nr wpisu: 7203, data wpisu: 30 października 2018 r. , data wydania wyroku przez SOKiK: 7 sierpnia 2017, XVII AmC 107/16
„W terminie 7 dni od sprawdzenia towaru Sklep zwraca Klientowi zapłaconą kwotę, pomniejszoną o koszty realizacji zamówienia” .
Dlaczego powyższe klauzule są niedozwolone?
Klauzula nr 6960 jest niedozwolona, ponieważ żaden przepis ustawy o prawach konsumenta nie nakazuje dostarczenia przedsiębiorcy oświadczenia o odstąpieniu od umowy razem z odsyłanym towarem. Konsument ma obowiązek zwrócić towar „niezwłocznie, jednak nie później niż 14 dni od dnia, w którym odstąpił od umowy” (art. 34 par. 1 u.p.k.). Od konsumenta zależy, czy towar odeśle razem z tym oświadczeniem albo osobno.
Ponadto nie ma prawnego wymogu dołączania faktury do zwracanego towaru. Dowodem zakupu może być nie tylko faktura.
W interpretacji indywidualnej (znak: 2461-IBPP3.4512.79.2017.1.E) wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach w dniu 28 lutego 2017 r. czytamy: „W związku z tym, w przypadku zwrotu towaru przez klienta, który nie posiada paragonu fiskalnego dokumentującego dokonanie sprzedaży tego towaru, posiadanie przez Wnioskodawcę ww. dokumentów potwierdzających dokonanie sprzedaży jest wystarczające do uznania dokonanej transakcji sprzedaży towaru, w szczególności, że Wnioskodawca dysponuje dowodem sprzedaży wydrukowanym z systemu aukcyjnego, oświadczeniem klienta o odstąpieniu od umowy oraz wydrukami potwierdzającymi przelewy środków pieniężnych”.
Abuzywność wpisu nr 7406 polega na tym, że przedsiębiorca narzuca konsumentowi odesłanie towaru w opakowaniu producenta bez możliwości jego sprawdzenia w granicach tzw. „zwykłego zarządu”.
„W zakresie zwykłego zarządu mieści się wiec rozpakowanie zamówionego towaru celem zapoznania się z zawartością zamówienia, jak również przymierzenie lub w inny sposób przetestowanie jego funkcjonalności. Nie powoduje to bowiem zmiany stanu takiej rzeczy, a towar po ponownym zapakowaniu nadaje się do dalszej sprzedaży” – uznał Prezes UOKiK Delegatury w Bydgoszczy w decyzji nr RBG – 32/2012 wydanej w dniu 11 grudnia 2012 r.
Z mocy art. 34 par. 4 u.p.k. konsument ponosi odpowiedzialność za zmniejszenie wartości rzeczy będące wynikiem korzystania z niej w sposób wykraczający poza konieczny do stwierdzenia charakteru, cech i funkcjonowania rzeczy. Towar nie musi być odsyłany w opakowaniu producenta. Powinien być tylko właściwie zabezpieczony przed uszkodzeniami mechanicznymi.
Zgodnie z dyspozycją zawartą w art. 32 u.p.k. przedsiębiorca ma obowiązek niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni od dnia otrzymania oświadczenia konsumenta o odstąpieniu od umowy, zwrócić konsumentowi wszystkie dokonane przez niego płatności, w tym koszty dostarczenia rzeczy. „Okres 14 dni powinien być liczony według dni kalendarzowych, a nie roboczych” – stwierdził Prezes UOKiK w Decyzji Nr RŁO 1/2019 z dnia 8 lutego 2019 r.
Wpis do Rejestru nr 7003 wprowadza konsumentów w błąd odnośnie terminu zwrotu płatności z tytułu odstąpienia od umowy.
Natomiast klauzula nr 7203 nakazuje zwrot należności za zwracany towar pomniejszony o koszt jego dostawy do konsumenta. Powyższe nie ma odzwierciedlenia w przepisach. W Decyzji nr RBG z dnia 11 grudnia 2012 r. Prezes UOKiK Delegatury w Bydgoszczy uważa, że „niezgodne z prawem jest zastrzeżenie potrącania przez przedsiębiorcę – w przypadku, gdy konsument skorzysta z prawa do odstąpienia od umowy zawartej na odległość przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość – kosztów przesyłki towaru do konsumenta w związku dokonywanymi wzajemnymi rozliczeniami świadczeń. (…) Mając powyższe na uwadze należałoby stwierdzić, iż Spółka udziela konsumentom informacji niezgodnej z ustawowymi uregulowaniami”.
Podstawa prawna:
– art. 27 , art. 30 par. 1 , art. 32, art. 34 Ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (tekst jedn. Dz.U. 2019. 134)
Objaśnienie:
[1] ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną: Ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (tekst jedn. Dz.U. 2019. 123)
[2] ustawa o prawach konsumenta: Ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (tekst jedn. Dz.U. 2019. 134)
[3] kodeks cywilny: Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn. Dz.U. 2018. 1025)
[4] Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 22 czerwca 2017 r. , sygn. akt XVII AmC 1661/16
[5] UOKiK, Niedozwolone klauzule –https://www.uokik.gov.pl/niedozwolone_klauzule.php (dostęp w dniu 2 lipca 2019 r.)
Stan prawny na dzień 2 lipca 2019 roku
Wanda Książek – Współpracownik Portalu
Zapraszamy do kontaktu z Kancelarią, jeśli artykuł ten Państwa zainteresował lub potrzebują Państwo więcej informacji.
