Artykuł zewnętrzny
Stale powiększający się rynek pożyczek pozabankowych zachęca do korzystania z różnorodnych ofert finansowania. W większości przypadków cały proces można przeprowadzić za pośrednictwem internetu. Minimum formalności może jednak osłabić czujność. Jeśli trafisz na ofertę nieuczciwego pożyczkodawcy, w umowie możesz spotkać się z klauzulami abuzywnymi. Jak je rozpoznać?
Co to jest klauzula abuzywna?
Klauzula abuzywna – inaczej klauzula niedozwolona – to zapis umowy, który kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z powszechnie obowiązującym prawem, rażąco naruszając jego interesy. Wprowadzenie do umowy pożyczki takich postanowień jest jawnym naruszeniem zasady równości stron stosunku prawnego.
– Katalog klauzul, które są niedozwolone, jest niewyczerpująco wymieniony w art. 3853 kodeksu cywilnego. Nie można wskazać zamkniętego zestawu takich postanowień, ponieważ ten cały czas się powiększa – podkreśla ekspert VIVUS. – Klauzule, które zostały uznane za niedozwolone, są wpisywane do rejestru prowadzonego przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Każdy konsument może zweryfikować ich treść i sprawdzić, czy dane postanowienie zostało już w przeszłości uznane za abuzywne – dodaje ekspert.
Od czego zależy, czy klauzula jest abuzywna?
Aby stwierdzić abuzywność klauzuli umownej, trzeba wykazać wszystkie ustawowe przesłanki. O jakich warunkach mowa?
- Umowa musi być zawarta z konsumentem – czyli osobą, która występowała w toku dokonywania czynności prawnej w celach niezwiązanych z jej działalnością gospodarczą bądź zawodową.
- Postanowienie nie zostało uzgodnione indywidualnie – konsumentowi został przedstawiony gotowy wzór umowy, w związku z czym wyłączone były możliwości negocjacji warunków zobowiązania. Przesłanka jest spełniona w przypadku większości firm pożyczkowych, ponieważ w praktyce trudno znaleźć instytucję, która nie przedstawia do podpisu gotowego dokumentu. Konsument ma wtedy do wyboru podpisać umowę na warunkach narzuconych przez firmę pożyczkową albo zrezygnować z pożyczki, tracąc szansę na pozyskanie – często niezbędnych w danym momencie – środków pieniężnych.
- Postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy – pojęcie dobrych obyczajów to klauzula generalna, jednak jego wykładni należy dokonywać z uwzględnieniem stosunków panujących w danej grupie społecznej. Sprzeczne z dobrymi obyczajami są przede wszystkim te postanowienia, które naruszają równowagę kontraktową lub są niejasne i działają jednocześnie na niekorzyść konsumenta, sprawiając, że jego interesy są naruszone.
- Klauzula nie może dotyczyć głównych świadczeń stron – w przypadku umowy pożyczki głównym świadczeniem jest kwota pożyczki i ewentualnie obowiązek jej zwrotu. Wszelkie inne postanowienia – w tym chociażby zapisy na temat odsetek od pożyczki – dotyczą już świadczeń ubocznych, więc nie wykluczają uznania danej klauzuli za abuzywną.
Co może zrobić konsument, gdy podejrzewa abuzywność klauzuli umownej?
Typowy konsument nie ma zaawansowanej wiedzy prawniczej. Jeśli podejrzewasz abuzywność klauzuli umownej, kwestię jej nieuczciwości musi rozstrzygnąć sąd. W interesie pożyczkobiorców jest wykazanie, że postanowienia umowy były niedozwolone, ponieważ gdyby okazało się, że po usunięciu danego zapisu wykonywanie umowy jest niemożliwe, zasadne okazać się może uznanie umowy za nieważną. W ten sposób konsument może uwolnić się od spłaty nieuczciwie naliczonego długu.
Jeśli nie jesteś pewny, czy zawarta umowa jest zgodna z prawem, skonsultuj się z doświadczonym w tej dziedzinie prawnikiem.
Przykłady klauzul niedozwolonych
Rejestr klauzul niedozwolonych jest rozbudowany i obejmuje postanowienia zastosowane w różnorodnych stosunkach prawnych. Można znaleźć w nim również wiele zapisów, które znalazły się w umowach pożyczki.
Dla przykładu w wyroku Sądu Rejonowego w Opatowie z dnia 1 października 2018 roku (sygn. akt I C 529/18) wskazano, że nieważne jest postanowienie umowne, które w przypadku pożyczki na kwotę 7 tysięcy złotych ustala prowizję w kwocie blisko 6 tysięcy złotych i dodatkową opłatę za usługę specjalną w wysokości ponad tysiąca złotych. Sąd wskazał, że taki zapis stanowi nieuczciwe obejście zapisów o odsetkach maksymalnych, ponieważ pożyczkodawca przez wprowadzenie do umowy postanowienia dotyczącego prowizji przewidział dla siebie wynagrodzenie w takiej wysokości, której nie mógłby osiągnąć przez zastosowanie samej tylko instytucji umownych odsetek kapitałowych.
Sądy bardzo często stają po stronie pożyczkobiorców, dlatego warto walczyć o swoje prawa. Podstawą jest jednak dokładne zapoznanie się z treścią umowy przed jej podpisaniem. Co jeszcze można zrobić, aby uchronić się przed oszustwem?
Jak chronić się przed klauzulami abuzywnymi w umowach pożyczki?
Jeśli chcesz wyeliminować ryzyko wystąpienia w umowie pożyczki klauzul abuzywnych, korzystaj z usług sprawdzonych pożyczkodawców, którzy mają renomę na rynku i wieloletnie doświadczenie. Takie podmioty mają na koncie tysiące udzielonych pożyczek. Jeśli korzystający z ich usług klienci pozytywnie oceniają produkt, to najlepszy dowód na uczciwość oferty.
Jak sprawdzić, czy dany pożyczkodawca jest godny zaufania?
Zweryfikuj opinie na temat pożyczkodawcy i sprawdź, jak długo i w jakiej formie działa na rynku. Ustal, czy firma pożyczkowa może się pochwalić certyfikatami bądź nagrodami. Renomowani pożyczkodawcy są również członkami zrzeszeń branżowych, takich jak np. Polski Związek Instytucji Pożyczkowych. To kolejny argument za tym, aby zaufać ich ofercie. Umowa o pożyczkę z VIVUS jest zawsze bezpieczna.
Pożyczki pozabankowe to dobry sposób na pozyskanie dodatkowych środków. Minimalna ilość formalności sprawia, że pieniądze możesz otrzymać niezwykle szybko. Próby wyzysku niedoświadczenia konsumentów zdarzają się jednak w każdej branży. Pamiętaj, aby przed podpisaniem jakiejkolwiek umowy zawsze dokładnie zapoznać się z jej treścią. W razie wątpliwości zgłaszaj zastrzeżenia. Lepiej poszukać innej oferty pożyczki u godnego zaufania pożyczkodawcy niż ryzykować wystąpieniem problemów w przyszłości.
