Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania – zastrzeżenia RPO

Jak wie niemal każdy przedsiębiorca od 15 lipca 2016 roku obowiązują nowe przepisy ustawy z dnia 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 201 z późn. zm.) w zakresie tzw. klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania.

Tymczasem według opinii Rzecznika Praw Obywatelskich ustawodawca konstruując przepisy w tym zakresie posłużył się niejednoznacznymi pojęciami, co może prowadzić do niejasności w ich stosowaniu.

Niepokój Rzecznika Praw Obywatelskich wzbudziło m.in. znaczenie opinii Rady do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania dla praktyki stosowania klauzuli.

Sięgnięcie po opinię Rady jest obowiązkowe w momencie, gdy strona złoży wniosek w tej sprawie w odwołaniu od decyzji, o ile wcześniej nie nastąpiło wydanie opinii. Jest to równoznaczne z faktem, że decyzja o konieczności zwrócenia się o opinię Rady na wcześniejszym etapie znajduje się jedynie w gestii Ministra Finansów.

Generalnie klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania została wprowadzona jako instrument do walki z oszustwami podatkowymi, prowadzącymi do unikania opodatkowania przez duże przedsiębiorstwa (często kapitałowo i zarządczo powiązane z podmiotami zagranicznymi).

Z kolei w wyniku odpowiedzi na interpelację poselską Minister Rozwoju i Finansów stwierdził, że organy mogą powoływać się na klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania także w sprawach zwykłych podatników.

Rzecznik Praw obywatelskich obawia się, że organy mogą zacząć powoływać się na tę klauzulę automatycznie, co skutkować będzie wydawaniem mniejszej ilości interpretacji indywidualnych.

W wyniku nowelizacji może dojść do sytuacji, w której interpretacje podatkowe uzyskane w latach wcześniejszych w oparciu, o które do teraz prowadzone są wieloletnie przedsięwzięcia inwestycyjne może nie zapewniać podatnikom realnej ochrony. Z uwagi na tę kwestię Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Ministra Rozwoju z prośbą o zwrócenie uwagi na tę sytuację.

Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania znajduje zastosowanie w stosunku do czynności dokonanych przede wszystkim, aby osiągnąć korzyść podatkową, sprzeczną z przepisami prawa podatkowego.

Wskazana czynność nie skutkuje osiągnięciem korzyści podatkowej, o ile sposób działania był sztuczny, tzn. jeżeli nie zostałby zastosowany przez podmiot działający rozsądnie i kierujący się zgodnymi z prawem celami, innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej sprzecznej z przepisami prawa podatkowego.

Ustalając czy sposób działania był sztuczny bierze się pod uwagę takie czynniki jak:

– nieuzasadnione dzielenie operacji,

– angażowanie podmiotów pośredniczących mimo braku uzasadnienia ekonomicznego lub gospodarczego,

– ryzyko ekonomiczne lub gospodarcze przewyższające spodziewane korzyści inne niż podatkowe w takim stopniu, że należy uznać, że działający rozsądnie podmiot nie wybrałby tego sposobu działania.

Z kolei klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania nie stosuje się, gdy:

– korzyść podatkowa lub suma tych korzyści nie przekracza w okresie rozliczeniowym 100 000 zł;

– do podmiotu, który uzyskał opinię zabezpieczającą;

– do podmiotu, którego wniosek o wydanie opinii zabezpieczającej nie został załatwiony w terminie;

– do podatku od towarów i usług oraz do opłat i niepodatkowych należności budżetowych;

– gdy zastosowanie innych przepisów prawa podatkowego pozwala na przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania.

WW.