Kara umowna na wypadek wcześniejszego rozwiązania umowy najmu z podatkiem VAT – stanowisko NSA

W dniu 10 czerwca 2014 r NSA w Warszawie wydał wyrok w sprawie o sygn. akt I FSK 981/13, w którym wskazał, że kara umowna płacona przez najemcę na rzecz wynajmującego, w sytuacji wcześniejszego rozwiązania umowy najmu powinna podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT. Wyrok ten został wydany w odpowiedzi na zapytanie spółki prowadzącej sieć super- i hipermarketów, oraz będącej w niektórych przypadkach najemcą w określonych lokalizacjach. Umowy najmu w niektórych przypadkach przewidywały i przewidują możliwość ich rozwiązania przed ustalonym terminem obowiązywania, z obowiązkiem jednakże zapłaty przez najemcę kary umownej będącej rekompensatą za przedterminowe rozwiązanie umowy najmu. Spółka wystąpiła do organu podatkowego z zapytaniem czy kwota kary umownej powinna w tej sytuacji być powiększana o podatek VAT. Sama zajęła przy tym stanowisko, zgodnie z którym zapłata takiej kary nie wiąże się ze świadczeniem wzajemnym, nie dochodzi zatem do wykonania usługi, a zatem czynności opodatkowanej podatkiem VAT. Spółka uznała zatem, że w/w kara umowna powinna być udokumentowana jedynie notą księgową, a nie fakturą VAT, jako czynność niepodlegająca temu podatkowi.

Zarówno Izba jak i sądy administracyjne przyjęły w tym względzie stanowisko przeciwne zgodnie z którym w sytuacji takiej dochodzi jednak do świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT. Zgodnie z powołanym przepisem „Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również: (…) 2) zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji (…)”. Zdaniem Sądu przyjęcie w umowie najmu zawartej na czas określony możliwości jej wcześniejszego rozwiązania z obowiązkiem zapłaty kary umownej oznacza zgodę wynajmującego na wcześniejsze zakończenie umowy za ekwiwalentem pieniężnym, świadczenia stron mają zatem charakter ekwiwalentny.

Przedmiotowy wyrok może mieć istotne znaczenie dla przedsiębiorców, związanych umowami najmu zawartymi na czas określony, z przewidzianą opcją wcześniejszego rozwiązania umowy, z obowiązkiem wypłaty ekwiwalentu w postaci kary umownej.

GM.