Jak udowodnić przed sądem pracy, że wykonywało się pracę w godzinach nadliczbowych?

10 maja 2011

1084

Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy – wynikającym z art. 94 pkt 9a i art. 149 Kodeksu pracy – jest prowadzenie dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz ewidencji czasu pracy pracownika do celów prawidłowego ustalenia jego wynagrodzenia i innych świadczeń związanych z pracą. Przedmiotem ewidencji czasu pracy winien być zarówno czas pracy mieszczący się w ustalonym rozkładzie czasu pracy, jak też praca w przedłużonym wymiarze czasu pracy, w godzinach nadliczbowych, w niedziele i święta, w porze nocnej, w dodatkowych dniach wolnych od pracy, a także w ramach dyżurów.
Problem pojawia się, gdy pracodawca zaniecha powyższego obowiązku i nie prowadzi ewidencji czasu pracy lub prowadzi ją w sposób nieprawidłowy. W takiej sytuacji dowodem pracy w godzinach nadliczbowych mogą być zeznania świadków, którzy potwierdzą przed sądem, iż dany pracownik pracował w określonych dniach dłużej niż twierdzi pracodawca lub widnieje w prowadzonej przez niego ewidencji czasu pracy. Dowód stanowić mogą również prywatne zapiski samego pracownika, które prowadził na własny użytek. Istotny jest tu wyrok Sądu Najwyższego z 4 października 2000 r. (I PKN 71/00), w którym Sąd Najwyższy orzekł, że Przepisy Kodeksu pracy dotyczące obowiązków pracodawcy związanych z ewidencjonowaniem czasu pracy pozwalają na przyjęcie, że pracownik może prowadzić dowód prima facie na okoliczność faktycznie przepracowanych godzin nadliczbowych. Służy temu konstrukcja domniemań faktycznych (art. 231 KPC).
Brak dokumentacji wynikający z zaniechania jej prowadzenia przez pracodawcę powoduje zmianę wynikającego z art. 6 KC rozkładu ciężaru dowodu i przerzucenie go na osobę zaprzeczającą udokumentowanym faktom, z których strona procesowa wywodzi skutki prawne. W sprawie o wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych pracodawca ma w takich razach obowiązek wykazać, że pracownik nie pracował w takim rozmiarze jak twierdzi, a tym bardziej jaki udokumentował (wyrok SN z dnia 5 maja 1999 r., sygn. akt I PKN 665/98).
Podsumowując, w sytuacji kiedy pracodawca nie wykonywał wszystkich ustawowo obciążających go obowiązków dotyczących prowadzenia ewidencji czasu pracy, pracownik może mimo to skutecznie udowodnić przed sądem pracy pracę w godzinach nadliczbowych.

Autor: Wojciech Ostrowski, radca prawny