Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, przedsiębiorca może udzielić prokury więcej niż jednemu prokurentowi. Prawo takie wynika z przepisu art. 1094 § 1 Kodeksu cywilnego, który stanowi, że: ,,Prokura może być udzielona kilku osobom łącznie (prokura łączna) lub oddzielnie”. Powyższy przepis przewiduje dwie możliwości: (i) udzielenie prokury oddzielnie każdemu z prokurentów (prokura oddzielna, samodzielna, samoistna, jednoosobowa), albo (ii) udzielenie prokury kilku prokurentom łącznie (prokura łączna).
Istota prokury łącznej przejawia się w tym, że co najmniej dwaj prokurenci są umocowani do reprezentowania przedsiębiorcy. Prokura łączna jest więc wyrazem reprezentacji łącznej, która jest wymagana dla składania oświadczeń woli w imieniu przedsiębiorcy. Oznacza to, że żaden z prokurentów nie może swego prawa dokonywania czynności w imieniu mocodawcy realizować samodzielnie, lecz zobowiązany jest do współdziałania z innym prokurentem (prokurentami). Udzielenie prokury łącznej podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców. Zauważyć jednak należy, że wpisowi podlega nie tylko fakt udzielenia takiej prokury oraz osoby prokurenta, lecz również sposób jej wykonywania.
Sposób wykonywania prokury łącznej określa przedsiębiorca (mocodawca), wskazując, w których sytuacjach i ilu prokurentów powinno działać łącznie w celu skutecznego jego reprezentowania. Możliwe są różne modele łącznej reprezentacji prokurentów, przykładowo dopuszczalne są następujące warianty łącznego działania:
(i) wszystkich prokurentów łącznych razem,
(ii) niektórych prokurentów łącznych w określonych zespołach,
(iii) którychkolwiek z prokurentów łącznych, ale przynajmniej dwóch,
(iv) ponadto możliwe jest wskazanie jednego lub więcej prokurentów, których udział w reprezentowaniu przedsiębiorcy jest zawsze obowiązkowy. Niemniej, poszczególne oświadczenia woli prokurentów łącznych nie muszą być składane jednocześnie.
Kolejno istotne jest również to, że w sytuacji wygaśnięcia prokury jednego z prokurentów łącznych, wówczas nie jest możliwe samodzielne wykonywanie prokury przez pozostałego prokurenta łącznego (pozostałych prokurentów).
W ocenie doktryny, sposób wykonywania prokury może być również sklasyfikowany w następujący sposób:
a) prokura łączna połowiczna – jeden prokurent ma prokurę samodzielną, a inny tylko łączną, co oznacza, że prokurent łączny jest jedynie zobowiązany do współdziałania,
b) prokura łączna grupowa – kilku prokurentów jest łącznych, musi występować z określonymi wskazanymi prokurentami,
c) prokura całkowita – prokurent musi występować z innym prokurentem, który jest również prokurentem łącznym.
(tak: Kidyba Andrzej, Komentarz bieżący do art. 205 kodeksu spółek handlowych, LEX/el. 2010). Sposób wykonywania prokury łącznej może być co do zasady ukształtowany dowolnie, jeśli tylko jest oparty na współdziałaniu prokurentów.
Sąd Najwyższy uznał również za dopuszczalne udzielenie prokury jednej osobie z zastrzeżeniem obowiązku łącznego działania z członkiem zarządu lub wspólnikiem (uchwała SN z dnia 27 kwietnia 2001 r., III CZP 6/01). Tego rodzaju prokurę określano mianem prokury łącznej nieprawidłowej. Zauważyć jednak należy, że takie ukształtowanie sposobu wykonywania prokury budzi jednak wątpliwości w doktrynie.
Fakt udzielenia prokury łącznej nie ma wpływu na reprezentację bierną – może ona być wykonywana jednoosobowo. Oznacza to, że kierowane do przedsiębiorcy oświadczenia lub doręczenia pism mogą być dokonywane wobec jednej z osób, którym udzielono prokury łącznie.
Autor: Dominika Rowińska, senior associate w Kancelarii Radców Prawnych Stopczyk & Mikulski sp.k.
