XXI wiek jest uznawany za czas niezwykle niepewnego środowiska gospodarczego, rynków finansowych, ale i rynku pracy. Codziennie obserwujemy fuzje firm, ale i upadki. Te ostatnie bywają bardzo dotkliwe. Często bowiem w ich konsekwencji z dnia na dzień dziesiątki ludzi traci pracę. Dla wielu, zwłaszcza pracowników w wieku przedemerytalnym, odnalezienie się w nowej sytuacji bywa bardzo trudne. Prawo pracy zna instytucje, które niejako wychodzą naprzeciw potrzebom zwalnianych, jest to tzw. instytucja zwolnienia grupowego. Czy rzeczywiście jest ukłonem w stronę pracowników?
Zacznijmy od tego, czym są grupowe zwolnienia pracowników i kiedy do nich dochodzi
Jest to rozwiązanie, z którego generalnie korzystają tylko duże zakłady pracy. Nie jest dopuszczalne grupowe zwolnienie, jeśli grupa zwalnianych pracowników jest mniejsza niż 10 osób. Grupowe zwolnienia pracowników mają miejsce, gdy pracodawca chce odpowiednio:
- zwolnić minimum 10 osób, a zatrudnia ponad 100 osób;
- zwolnić minimum 10% zatrudnionych, a zatrudnia więcej jak 100 a mniej jak 300 osób;
- zwolnić minimum 30 osób, a zatrudnia przynajmniej 300 pracowników lub więcej.
Wyżej wymienione dane są wiążące. To oznacza, że jeśli pracodawca zatrudnia dla przykładu 60 osób (mniej jak 100 osób) to, zwalniając nawet 10 osób, zwolnienie to nie będzie spełniało znamion zwolnienia grupowego. Dodatkowo, o czym często zapominają pracodawcy, do limitu osób zatrudnionych wlicza się tylko osoby zatrudnione w ramach umowy o pracę. Ponadto przepisów tych nie stosuje się w sytuacji, gdy z uwagi na upadłość np. firmy jej działalność jest kończona, a pracownicy zwalniani.
Grupowe zwolnienia pracowników – odprawy
Zwolnienie w ramach „zwolnień grupowych” nie jest ukłonem jak czasami mogłoby się wydawać jedynie w stronę pracodawcy. Jest to instytucja, która również zabezpiecza interes zwalnianych. Przede wszystkim gwarantuje im w takich sytuacjach szczególne przywileje finansowe. Pracownicy mają prawo do specjalnej odprawy pieniężnej. Jej wysokość jest uzależniona od następujących determinant:
- staż pracy zwalnianego pracownika w danym miejscu pracy;
- minimalne wynagrodzenie za pracę obowiązujące w kraju w dniu rozwiązania umowy o pracę z pracownikiem.
Zatem, im dłużej zwalniany pracownik był zatrudniony w danym miejscu, im wyższa jest średnia krajowa płaca minimalna, tym pracownik uzyska wyższą wypłatę odprawy. Kiedy pracownik pracował w danym miejscu krócej niż 24 miesiące odprawa stanowi równowartość wynagrodzenia za czas jednego miesiąca jego pracy. Kiedy pracował powyżej 24 miesięcy, ale krócej niż 96 miesięcy, przysługuje mu prawo do odprawy w równowartości kwoty dwumiesięcznego wynagrodzenia. Kiedy pracownik był zatrudniony w danym miejscu powyżej 96 miesięcy, jego odprawa stanowi równowartość trzymiesięcznego wynagrodzenia.
Przy czym Ustawodawca wprowadził ograniczenie przy tzw. kwocie maksymalnej odprawy pieniężnej, jaka może być wypłacana zwalnianemu pracownikowi. Nie może być ona wyższa niż 27 750,00 zł. Kwota ta została wyliczona jako 15 krotność obecnie obowiązującej w Polsce kwoty wynagrodzenia minimalnego.
Mając na względzie powyższe należy uznać, że:
- grupowe zwolnienie pracowników jest rozwiązaniem, z którego mogą skorzystać jedynie pracodawcy o dużym potencjale, przynamniej zatrudniający 100 osób;
- grupowe zwolnienie pracowników odnosi się do sytuacji, kiedy w bardzo krótkim czasie dochodzi do wypowiedzenia umowy zatrudnionym;
- grupowe zwolnienie pracowników wymaga zwolnienia przynajmniej grupy 10 osób, gdy pracodawca zatrudnia minimum 100 osób;
- grupowe zwolnienie pracowników respektuje również prawo rekompensowania zwalnianych, tj. obowiązek wypłaty odprawy pieniężnej;
- z instytucji grupowego zwolnienia pracowników pracodawcy nie mogą skorzystać, kiedy zwolnienie pracowników naturalnie jest nieuniknione, np. upadłość zakładu.
Zaznaczyć przy tym trzeba, że z mocy art. 10 ust. 1 Ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (tekst jednol. Dz. U. z 2015 r. poz. 192) – która reguluje właśnie grupowe zwolnienia pracowników odprawy pieniężne, o których mowa powyżej są wypłacane także w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jeżeli przyczyny te stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron, a zwolnienia w okresie nieprzekraczającym 30 dni obejmują mniejszą liczbę pracowników niż określona na wstępie tj. 10 osób, 10% lub 30 osób.
MM.
