Ewidencja gruntów i budynków – co to takiego?

Ewidencja gruntów i budynków prowadzona jest na podstawie ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (dalej u.p.g.i.k.). Natomiast szczegółowy sposób prowadzenia ewidencji, szczegółowy zakres informacji objętych ewidencją a także rodzaje budynków i lokali, które nie wykazuje się w ewidencji zawiera Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa (obecnie Minister Infrastruktury i Budownictwa)  z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków.

Ewidencja gruntów i budynków – podstawowe dane

Ewidencja gruntów i budynków jest bazą danych, w której gromadzi się, aktualizuje oraz udostępnia informacje o gruntach, budynkach i lokalach (samodzielnych lokalach mieszkalnych, a także lokalach o innym przeznaczeniu), właścicielach gruntów, budynków i lokali oraz o innych podmiotach władających lub gospodarujących tymi gruntami, budynkami lub lokalami.

Ewidencja jest zbiorem danych mającym postać mapy ewidencyjnej, rejestrów, kartotek i wykazów, który wraz ze zbiorem dokumentów uzasadniającymi wpisy do bazy danych tworzy tzw. operat ewidencyjny.

Ewidencja prowadzona jest w sposób jednolity dla obszaru całego kraju, w oparciu o jednostki powierzchniowego podziału kraju, którymi dla celów ewidencji są: jednostka ewidencyjna, obręb ewidencyjny, działka ewidencyjna.

Jednostkę ewidencyjną stanowi obszar gruntów położonych w granicach administracyjnych gminy, a w przypadku gdy w skład gminy wchodzi miejscowość o statusie miasta – również w granicach administracyjnych miasta. A zatem podstawową jednostką ewidencyjną jest gmina lub obszar miasta. Jednostkę ewidencyjną określa nazwa własna oraz identyfikator krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju, prowadzonego na podstawie przepisów o statystyce publicznej.

Jednostka ewidencyjna dzieli się na obręby ewidencyjne. Obręb w jednostce ewidencyjnej jest określony przez jego nazwę i numer lub wyłącznie przez numer.

Podziału na obręby i określenia ich granic dokonuje starosta. Wyniki ustaleń wykazuje się na mapie przeglądowej, sporządzonej, w zależności od wielkości obszaru, w skali 1:10 000 lub 1:25 000.

Działkę ewidencyjną stanowi ciągły obszar gruntu, położony w granicach jednego obrębu, jednorodny pod względem prawnym, wydzielony z otoczenia za pomocą linii granicznych. W obszarze obrębu działka ewidencyjna jest wyróżniana przez jej numer, który ma postać liczby naturalnej.

Ewidencja gruntów i budynków – zakres gromadzonych danych

W odniesieniu do gruntów ewidencja obejmuje informacje dotyczące ich położenia, granic, powierzchni, rodzaju użytków gruntowych oraz ich klas bonitacyjnych (jakość gleby), a także oznaczenie ksiąg wieczystych lub zbiorów dokumentów, jeżeli zostały założone dla nieruchomości, w skład której wchodzą grunty.

W odniesieniu do budynków ewidencja obejmuje informacje dotyczące ich położenia, przeznaczenia, funkcji użytkowych a także ogólnych danych technicznych a w przypadku lokali ich położenie, funkcję użytkową oraz powierzchnię użytkową.

W ewidencji wskazuje się także właścicieli nieruchomości wraz z informacją o miejscu ich stałego pobytu lub adresie siedziby. W przypadku nieruchomości będących własnością Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego (gminy, powiatu lub województwa) wskazuje się także inne podmioty, w których władaniu lub gospodarowaniu znajdują się te nieruchomości.

Ponadto, w ewidencji wskazuje się informacje o wpisaniu do rejestru zabytków, informacje o objęciu gruntu jedną z form ochrony przyrody zgodnie z przepisami o ochronie przyrody, informacje dotyczące umowy dzierżawy (jeżeli od wykazania tej informacji uzależnione jest nabycie praw wynikających z przepisów o ubezpieczeniu społecznych rolników.

Wskazuje się także wartość katastralną nieruchomości.

Ewidencja gruntów i budynków, w części dotyczącej lasów, powinna być prowadzona z uwzględnieniem przepisów o lasach (art. 20 ust. 3a u.p.g.i.k.).

Szczegółowy zakres informacji gromadzony w ewidencji gruntów i budynków jest dość obszerny. Obejmuje oprócz danych liczbowych i opisowych dotyczących gruntów i budynków a także lokali, dane dotyczące właścicieli nieruchomości oraz przysługujące im wielkości udziałów w prawie własności, a także daty określające nabycie oraz utratę tego prawa a w przypadku gruntów o nieustalonym właścicielu dane osób i jednostek organizacyjnych, które tymi gruntami władają na zasadach samoistnego posiadania.

W ewidencji gromadzone są informacje dotyczące użytkowników wieczystych gruntów, jednostek organizacyjnych sprawujących zarząd lub trwały zarząd nieruchomościami, państwowych osób prawnych, którym Skarb Państwa powierzył w stosunku do jego nieruchomości wykonywanie prawa własności lub innych praw rzeczowych, organów administracji publicznej, które gospodarują nieruchomościami wchodzącymi w skład zasobu nieruchomości Skarbu Państwa oraz gminnych, powiatowych i wojewódzkich zasobów nieruchomości,  oraz użytkowników gruntów państwowych i samorządowych.

W ewidencji znajdują się także informacje dotyczące praw właścicieli i dokumentów, które stanowiły podstawę do sporządzenia opisu ich praw, datę i zegarowy czas wpisania danych do bazy danych, datę ostatniej weryfikacji danych, wielkości udziałów osób, jednostek organizacyjnych oraz organów w przysługujących im i ujawnianych w ewidencji prawach i uprawnieniach do nieruchomości, a także daty określające nabycie oraz utratę tych praw i uprawnień.

Jak już o tym była mowa nie wszystkie rodzaje budynków i lokali podlegają wykazaniu w ewidencji gruntów i budynków. Należą do nich np. altany działkowe i obiekty gospodarcze wskazana w przepisach o rodzinnych ogrodach działkowych, wiaty przystankowe, peronowe a także różnego rodzaju budynki tymczasowe (np. położone na terenach budowy) lub budynki gospodarcze pomocnicze (np. położone na gruntach leśnych Skarbu Państwa).

Ewidencja gruntów i budynków obejmuje całe terytorium kraju, z wyjątkiem morza terytorialnego.

Natomiast specjalne zasady wykazywania w ewidencji gruntów i budynków danych odnoszących się do gruntów, budynków i lokali, znajdujących się na tzw. terenach zamkniętych określa Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 lipca 2001 r. w sprawie wykazywania w ewidencji gruntów i budynków danych odnoszących się do gruntów, budynków i lokali, znajdujących się na terenach zamkniętych. Chodzi tutaj o tereny niezbędne dla obronności państwa. Za takie tereny uznaje się tereny zajęte pod stanowiska kierowania państwem i stanowiska dowodzenia Siłami Zbrojnymi kraju w stanie zagrożenia bezpieczeństwa państwa i wojny, obiekty rozpoznania i walki radioelektronicznej oraz obrony powietrznej i przeciwlotniczej kraju, obiekty telekomunikacyjne służące do przekazywania informacji niejawnych stanowiących tajemnicę państwową, porty wojenne i urządzenia Marynarki Wojennej, lotniska wojskowe, składy i magazyny amunicji, uzbrojenia, obiekty przeznaczone do produkcji materiałów i środków służących do celów obrony kraju,tereny zamknięte przeznaczone w miejscowych planach zagospodarowania.

Zasady te dotyczą danych odnośnie gruntów i budynków objętych klauzulą tajności na podstawie przepisów o ochronie informacji niejawnych.

Joanna Mucha – współpracownik Portalu