Egzekucja z rachunku bankowego (2) – jak się ją prowadzi?

W poprzednim artykule pt. Egzekucja z rachunku bankowego (1) było kilka słów na temat rodzajów rachunków bankowych, oraz tego jakie rachunki bankowe nie podlegają zajęciu. Dzisiaj więcej na temat faktycznego prowadzenia egzekucji z rachunku bankowego?

Jaki komornik prowadzi egzekucję z rachunku bankowego?

Przeprowadzenie egzekucji z rachunku bankowego należy do komornika właściwości ogólnej dłużnika, czyli do komornika działającego przy sądzie rejonowym miejsca zamieszkania lub pobytu dłużnika. Dla właściwości komornika nie ma znaczenie miejsce siedziby oddziału banku. Wierzycielowi przysługuje także uprawnienie do wyboru komornika (art. 759¹ k.p.c.).

W jaki sposób prowadzona jest egzekucja z rachunku bankowego?

Zajęcie rachunku bankowego w toku egzekucji jest zajęciem wierzytelności przysługującej posiadaczowi rachunku bankowego względem banku.

W celu dokonania egzekucji z wierzytelności z rachunku bankowego komornik:

• przesyła do banku, w którym dłużnik posiada rachunek (do oddziału lub innej jednostki organizacyjnej banku, a nie do centrali banku) zawiadomienie o zajęciu wierzytelności pieniężnej dłużnika pochodzącej z rachunku bankowego do wysokości należności będącej przedmiotem egzekucji wraz z kosztami egzekucyjnymi
• wzywa bank, aby nie dokonywał wypłat z rachunku bez zgody komornika do wysokości zajętej wierzytelności, lecz przekazał bezzwłocznie zajętą kwotę na pokrycie należności albo zawiadomił komornika w terminie siedmiu dni o przeszkodzie do przekazania zajętej kwoty
• zawiadamia dłużnika o zajęciu jego wierzytelności z rachunku bankowego, doręczając mu odpis zawiadomienia skierowanego do banku, o zakazie wypłat z rachunku bankowego komornik przesyła wierzycielowi odpis zawiadomienia przesłanego do banku (art. 889 § 1 k.p.c.)

Zawiadomienie o zajęciu wierzytelności przesłane przez komornika do banku jest skuteczne także w przypadku niewskazania rachunku bankowego (art. 889 § 1 pkt k.p.c.).

W zawiadomieniu o zajęciu rachunku bankowego skierowanym do banku nie musi być wskazany numer rachunku bankowego, do którego została skierowana egzekucja.

Jeżeli został wskazany to należy przyjąć, że zajęcia ma dotyczyć tego właśnie rachunku bankowego, natomiast jeżeli nie został wskazany, to należy przyjąć, że zajęciem zostały objęte wszystkie rachunku dłużnika prowadzonego przez dany oddział banku.

Jeżeli oddział ten nie prowadzi żadnego rachunku dłużnika, nie ma on obowiązku poszukiwania w innych oddziałach banku, czy prowadzony jest taki rachunek. Obowiązku takiego nie ma także komornik (Wyrok SA, I Aca 118/05).

Ten sposób zajęcia wierzytelności dotyczy egzekucji z wierzytelności z każdego rodzaju rachunku bankowego, w tym także z rachunku obejmującego wkład oszczędnościowy, z wyłączeniem rachunku obejmującego wkład oszczędnościowy, na który wystawiono dowód imienny lub na okaziciela.

Z jaką chwilą następuje zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego?

Zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego dłużnika jest dokonane z chwilą doręczenia bankowi zawiadomienia o zakazie wypłat z tego rachunku i obejmuje również kwoty, których nie było na rachunku bankowym w chwili jego zajęcia, a zostały wpłacone na ten rachunek po dokonaniu zajęcia (art. 890 k.p.c.).

Skutek w postaci zajęcia rachunku bankowego następuje z chwilą doręczenia bankowi zawiadomienia o zakazie wypłat tak wobec banku jak i wobec dłużnika niezależnie od tego czy dłużnik został zawiadomiony o zajęciu i  kiedy to nastąpiło.

Także przesłania zawiadomienia wierzycielowi ani jego otrzymanie przez wierzyciela nie są warunkiem skuteczności zajęcia rachunku bankowego.

Omyłkowe zajęcie rachunku bankowego należącego do posiadacza nie będącego dłużnikiem, rodzi po stronie tej osoby uprawnienie do żądania zwolnienia jej rachunku spod egzekucji (art. 841 k.p.c. – powództwo o zwolnienie spod egzekucji) a także żądanie zasądzenia wyegzekwowanej kwoty (Wyrok SA, I Acr 142/94).

W jakich granicach możliwe jest zajęcia rachunku bankowego?

Granice zajęcia rachunku bankowego wyznacza wniosek wierzyciela i treść tytułu wykonawczego (art. 797 k.p.c. oraz art. 803 k.p.c.).

Jednakże zgodnie z treścią przepisu art. 54 prawa bankowego środki pieniężne znajdujące się na rachunkach oszczędnościowych, rachunkach oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz na rachunkach terminowych lokat oszczędnościowych jednej osoby, niezależnie od liczby zawartych umów, są wolne od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego, w każdym miesiącu kalendarzowym, w którym obowiązuje zajęcie, do wysokości 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę, przysługującego pracownikowi zatrudnionemu w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy.

Środki pieniężne zgromadzone na rachunku oszczędnościowym, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym oraz na rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej prowadzonym dla kilku osób fizycznych są wolne od zajęcia do wysokości wyżej określonej, niezależnie od liczby współposiadaczy takiego rachunku.

Środki pieniężne znajdujące się na rachunkach oszczędnościowych, rachunkach oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz na rachunkach terminowych lokat oszczędnościowych pochodzące ze świadczeń, dodatków i zasiłków nie podlegających egzekucji (zgodnie z art. 833 § 6 k.p.c.) oraz świadczeń, dodatków i innych kwot wynikających z przepisów o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz środków finansowych na utrzymanie lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego w części przysługującej na umieszczone w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka dzieci i osoby, które osiągnęły pełnoletność, przebywając w pieczy zastępczej, są wolne od zajęcia (art. 54a prawa bankowego).

Natomiast zgromadzone na rachunku bankowym środki pieniężne pochodzące ze źródła jakim jest stosunek pracy nie chronią przepisy prawa pracy dotyczące potrąceń z wynagrodzenia za pracę.

Wynikający z zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego zakaz wypłat z tego rachunku nie dotyczy bieżących wypłat na wynagrodzenie za pracę wraz z podatkami i innymi ciężarami ustawowymi oraz na zasądzone alimenty i renty o charakterze alimentacyjnym zasądzone tytułem odszkodowania. Wypłata na wynagrodzenie za pracę następuje po złożeniu komornikowi odpisu listy płac lub innego wiarygodnego dowodu, a wypłata na alimenty i renty alimentacyjne – tytułu wykonawczego stwierdzającego obowiązek dłużnika do płacenia alimentów lub renty (art. 890 § 2 k.p.c.). Bank dokonuje wspomnianych wypłat na podstawie zezwolenia komornika.

Komu bank powinien przekazać kwotę zajętą na rachunku bankowym?

Przepisy o egzekucji sądowej z rachunków bankowych nie wskazują komu bank powinien przekazać zajętą kwotę. Przepisy nie wskazuję jednoznacznie czy bank powinien przekazać zajętą kwotę bezpośrednio wierzycielowi, czy komornikowi, czy może powinien złożyć ją do depozytu sądowego.

Jeżeli komornik w wezwaniu skierowanym do banku (art. 889 § 1 pkt 1 k.p.c.) nie wskazał podmiotu uprawionego do otrzymania zajętej kwoty, zobowiązuje to bank do przekazania zajętej kwoty komornikowi.

Jeżeli przekazanie zajętej kwoty następuje na konto komornika, spełnienie świadczenia na rzecz wierzyciela następuje w chwili uznania rachunku bankowego komornika (Wyrok SN, II CKN 394/98).

Wypłaty na alimenty i renty alimentacyjne następują do rąk uprawnionego do tych świadczeń (art. 890 § 2¹ k.p.c.).

Podstawa prawna

art. 889 – 893⁴ Kodeksu postępowania cywilnego

Wykorzystana literatura

Kodeks postępowania cywilnego. T. 3, Komentarz: Art. 730 – 1088, redaktorzy: A.Marciniak, K.Piasecki

Stan prawny na dzień 29 grudnia 2017 r.

Joanna Mucha – współpracownik Portalu