Egzekucja z rachunku bankowego jest jednym ze sposobów egzekucji świadczeń pieniężnych i stanowi szczególny rodzaj egzekucji z wierzytelności uregulowany odrębnie w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego w art. 889 – 8934.
W przypadku świadczeń pieniężnych należnych od Skarbu Państwa stanowi wyłączny sposób ich egzekucji, i prowadzona jest z rachunku bankowego właściwej państwowej jednostki organizacyjnej dłużnika.
Czego dotyczy egzekucja z rachunku bankowego?
Rachunek bankowy jest umową pomiędzy bankiem a posiadaczem rachunku. Umowę rachunku bankowego określają przepisy Kodeksu cywilnego (k.c.).
Przez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku, na czas oznaczony lub nieoznaczony, do przechowywania jego środków pieniężnych oraz, jeżeli umowa tak stanowi, do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych (art. 725 k.c.).
Natomiast prowadzenie rachunku bankowego jest czynnością bankową, którą mogą wykonywać banki oraz jednostki organizacyjne inne niż banki, o ile na podstawie przepisów ustaw odrębnych zostały do tego upoważnione, należą do nich spółdzielcze kasy oszczędnościowo – kredytowe. Przepisy o egzekucji z rachunków bankowych stosuje się odpowiednio do egzekucji z rachunków prowadzonych przez te kasy (art. 8934 k.p.c.).
Rodzaje rachunków bankowych
Rodzaje rachunków bankowych określa prawo bankowe (Ustawa z dnia z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe). Zgodnie z art. 49 prawa bankowego, banki mogą prowadzić w szczególności następujące rodzaje rachunków bankowych:
- rachunki rozliczeniowe, w tym bieżące i pomocnicze
- rachunki lokat terminowych
- rachunki oszczędnościowe
- rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe, w tym rachunki rodzinne
- rachunki terminowych lokat oszczędnościowych
- rachunki powiernicze.
Egzekucja z rachunku bankowego – kiedy nie można jej prowadzić
Zasadniczo dla prowadzenia egzekucji z rachunku bankowego nie ma znaczenia ani rodzaj ani nazwa i przeznaczenie rachunku ani też rodzaj banku lub innej jednostki prowadzącej rachunek a także tytuł z jakiego wpłynęły środki na rachunek.
Wyjątek w tym zakresie przewiduje m.in. art. 59 ust 4 prawa bankowego, zgodnie z którym, w razie wszczęcia postępowania egzekucyjnego przeciwko posiadaczowi rachunku powierniczego, a więc takiego, na którym mogą być gromadzone wyłącznie środki pieniężne powierzone posiadaczowi rachunku, na podstawie odrębnej umowy przez osobę trzecią – środki znajdujące się na rachunku nie podlegają zajęciu.
Nie podlegają zajęciu także rachunki bankowe, na których mogą być gromadzone środki ze świadczeń niepodlegających egzekucji.
Należą do nich rachunki rodzinne, które mogą być prowadzone wyłącznie dla osób fizycznych, którym przyznano niepodlegające egzekucji świadczenia, dodatki, zasiłki oraz inne kwoty, o których mowa w przepisach o egzekucji sądowej (art. 883 § 6 i 7 k.p.c.) z wyjątkiem świadczeń alimentacyjnych. Świadczenia alimentacyjne w ogóle nie podlegają egzekucji.
Egzekucja z rachunku bankowego – inne kwestie
Sposób prowadzenia egzekucji z rachunku bankowego w pewnym zakresie uzależniony jest od jego rodzaju i charakteru. Częściowo odrębnej regulacji podlega egzekucja z:
- rachunku wspólnego
- rachunku wspólnego małżonków
- rachunku obejmującego wierzytelność, na którą wystawiono dokument, z którego posiadaniem związana jest ta wierzytelność (art. 891 – art.893 k.p.c.).
Dla prowadzenia egzekucji z rachunku bankowego bez znaczenia jest także to, czy rachunek prowadzony jest w walucie polskiej czy w walucie obcej a także to czy świadczenie, którego dotyczy egzekucja wyrażone jest w walucie polskiej czy w walucie obcej.
Jeżeli zajęto rachunek bankowy prowadzony w walucie obcej, bank przekazuje komornikowi należność w walucie polskiej przeliczonej według kursu kupna waluty obcej, w której prowadzony jest rachunek, ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski w dniu przekazania należności komornikowi, chyba że tytuł wykonawczy obejmuje świadczenie pieniężne podlegające spełnieniu wyłącznie w walucie obcej, w której jest prowadzony rachunek bankowy (art. 8891 § 1 i 2 k.p.c.) – wówczas bank przekazuje należność w tej walucie.
Zamiany środków zgromadzonych na rachunku bankowym w walucie obcej na walutę polską dokonuje bank. Komornik nie ma prawa polecić bankowi, aby ten dokonał przeliczenia walut w inny sposób niż określony w przepisach prawa.
Przepis ten ma zastosowanie również wtedy, gdy zgodnie z poleceniem komornika należność przekazywana jest bezpośrednio wierzycielowi lub składana do depozytu sądowego.
Podstawa prawna
art. 889 – 8934 Kodeksu postępowania cywilnego
art. 49, 59 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe
Wykorzystana literatura
Kodeks postępowania cywilnego. T. 3, Komentarz: Art. 730 – 1088, redaktorzy: A.Marciniak, K.Piasecki
Stan prawny na dzień 27 grudnia 2017 r.
Joanna Mucha – współpracownik Portalu
