Czym jest usiłowanie kradzieży z włamaniem i jakie grożą za nie konsekwencje?

Czym jest kradzież?

Kradzieżą jest, określony w art. 278 Kodeksu karnego (k.k.), czyn polegający na zabraniu w celu przywłaszczenia (zabraniu dla siebie, traktowaniu rzeczy tak, jakby było się jej właścicielem) cudzej rzeczy ruchomej, podlegający karze pozbawienia wolności w wymiarze od 3 miesięcy do 5 lat, a w sprawach mniejszej wagi grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Kradzież stanowi przestępstwo przeciwko mieniu, a zatem może dotyczyć jedynie ruchomości stanowiących czyjąś własność. Cudzą rzeczą ruchomą jest rzecz mająca właściciela, którym nie jest sprawca kradzieży, co oznacza, że nie można ukraść rzeczy niczyjej, czyli porzuconej.

Skradziona rzecz powinna przedstawiać wartość majątkową – inaczej zastosowanie znajduje art. 126 Kodeksu wykroczeń (przykładowo podaje się rzeczy, które nie mają wartości pieniężnej, ale wartość emocjonalną np. stary los fantowy, stary dowód osobisty lub stary paszport). Wykroczeniem jest również kradzież rzeczy o wartości do 500 złotych (poza kradzieżą broni, amunicji czy materiałów wybuchowych). Kradzież musi polegać na zaborze ruchomości (wyjęciu rzeczy spod władztwa właściciela lub posiadacza i przejęciu we własne władztwo) bez zgody właściciela lub posiadacza.

Przestępstwo kradzieży można popełnić jedynie umyślnie – nie można oskarżyć nikogo o kradzież, jeśli zabrał rzecz przez przypadek lub nie wiedząc, że rzecz należy do kogoś innego.

Reasumując przestępstwem jest kradzież mienia o wartości od 500 złotych i 1 grosz oraz bez względu na wartość jeżeli jest to: broń, amunicja, materiały lub przyrządy wybuchowe. Kradzież mienia do wartości 500 złotych włącznie stanowi wykroczenie.

Kradzież z włamaniem

Kradzież z włamaniem to specjalny typ przestępstwa określony w art. 279 k.k., zagrożony karą pozbawienia wolności od roku do dziesięciu lat.  Niezależnie od wartości skradzionej rzeczy, zawsze stanowi ona przestępstwo na gruncie Kodeksu karnego (potwierdza to również art. 130 § Kodeksu wykroczeń).

Kradzież z włamaniem stanowi czyn o wyższym stopniu społecznej szkodliwości niż kradzież w rozumieniu art. 278 § 1  k.k. Zakłada ona bowiem pewną dwukierunkowość w działaniu sprawcy – dotyka ona zarówno mienia, jak i chroniących je zabezpieczeń. Składa się z podjęcia dwóch rodzajów działań – pokonania zabezpieczeń i zaborze mienia.

O tym, czy mamy do czynienia z kradzieżą z włamaniem świadczy sposób działania sprawcy kradzieży poprzez włamanie będące środkiem wiodącym do celu. Pojęcie włamania na gruncie prawa karnego jest znacznie szersze niż w rozumieniu potocznym, ponieważ obejmuje nie tylko faktyczne uszkodzenie zabezpieczenia rzeczy, ale również zachowanie zmierzające do nieposzanowania woli właściciela lub posiadacza rzeczy do zabezpieczenia jej.

Włamaniem określa się przełamanie, najczęściej fizyczne (zamkniętego okna, zamka w bramie, zapięcia od roweru, kłódki, blaszanego obicia garażu), zabezpieczeń, które chronią rzecz przed kradzieżą. Możliwe jest przełamanie w celu kradzieży zabezpieczeń cyfrowych (przełamanie zabezpieczeń na elektronicznych urządzeniach bankowych). Jak wskazuje orzecznictwo Sądu Najwyższego, nie ma przy tym znaczenia efektywność istniejących zabezpieczeń – kluczowe jest, aby przedmiot był zabezpieczony na wypadek kradzieży, a jej sprawca usunął to zabezpieczenie.

Usiłowanie popełnienia czynu zabronionego

Z usiłowaniem mamy do czynienia, kiedy osoba mająca zamiar popełnienia czynu zabronionego bezpośrednio zmierza do jego dokonania, do którego ostatecznie nie dochodzi. Odpowiedzialność za usiłowanie dokonania przestępstwa przewiduje art. 13 k.k.

Niedokonanie czynu zabronionego może być wynikiem:

• ingerencji osoby trzeciej (przyłapanie na gorącym uczynku),
• odstąpienia od popełnienia przestępstwa w sposób dobrowolny (sprawca nie podlega wówczas karze),
• usiłowania nieudolnego (gdy sprawca, włamując się do skrytki na pieniądze, nie jest świadomy, że jest ona pusta)

Karalność usiłowania uzasadnia się dwoma elementami:

• usiłowanie stanowi stadium czynu zabronionego na tyle daleko posunięte, że dochodzi do realnego zagrożenia dla dobra prawnego, przeciwko któremu skierowany jest ten czyn (na przykład złodziej wybija brudną szybę w opuszczonym domu, aby zobaczyć, czy w środku jest coś co można zabrać),
• zamiarem sprawcy jest dokonanie czynu zabronionego, co sprawia, że w niczym nie różni się w tym zakresie od dokonania (posługując się powyższym przykładem, złodziej wybija brudną szybę, a gdy zobaczy coś interesującego to nie będzie już miał przeszkód, aby dokonać kradzieży).

Usiłowanie a przygotowanie

W literaturze zauważa się różnicę między przygotowaniem (pierwszym stadium przestępstwa) a usiłowaniem, które sprowadza się do ustalenia, czy zachowanie sprawcy stanowiło abstrakcyjne czy konkretne zagrożenia dla chronionego prawem dobra. Obserwowanie zatem domu, do którego sprawca zamierza się włamać podczas tego pobytu lub przybycie  w jego pobliże i ukrycie się w oczekiwaniu na możliwość dokonania czynu zabronionego stanowią już czynności mające stworzyć sprawcy warunki umożliwiające dokonanie czynu zmierzającego bezpośrednio do dokonania kradzieży z włamaniem. Wydawałoby się, że powinno stanowić przygotowanie do popełnienia przestępstwa.

W innym kierunku podąża jednak niestety orzecznictwo, według którego przyjście pod dom z zamiarem dokonania włamania oraz z narzędziami służącymi do popełnienia przestępstwa, a następnie odstąpienie od realizacji tego zamiaru z przyczyn od sprawcy niezależnych, przekracza ramy czynności przygotowawczych.

Rozróżnienie przygotowania od usiłowania jest istotne przy przestępstwie kradzieży z włamaniem. Okazuje się, że zgodnie z Kodeksem karny przygotowanie do popełnienia przestępstwa jest wtedy karalne, gdy jest to wprost zapisane w części opisującej dane przestępstwo. Zatem przygotowanie do kradzieży z włamaniem nie jest karalne.

Usiłowanie kradzieży z włamaniem

Usiłowania kradzieży z włamaniem można dopuścić się w ten sposób, że sprawca, w celu kradzieży, po pokonaniu zabezpieczeń chroniących rzecz (na przykład po wypchnięciu okna lub wybiciu szyby z użyciem łomu) zostaje zatrzymany wskutek interwencji Policji. Dochodzi wówczas do uniemożliwienia sprawcy zrealizowania czynu zabronionego wskutek okoliczności od niego niezależnych i prowadzi do zakwalifikowania jego czynu jako przestępstwa usiłowania kradzieży z włamaniem.

Co ważne, w przypadku usiłowania kradzieży z włamaniem nie można wymagać, aby w opisie czynu sąd orzekający zawsze wskazywał, co konkretnie sprawca chciał ukraść (decyzja o podjęciu próby kradzieży z włamaniem może zostać podjęta spontanicznie i sprawca nie będzie wiedział, co dokładnie zamierza ukraść na przykład z domu, w którym wybił szybę).

Odpowiedzialność za usiłowanie kradzieży z włamaniem

Aby doszło do usiłowania kradzieży z włamaniem,  musi istnieć zamiar dokonania takiego przestępstwa, tj. sytuacja w której sprawca zarówno chce popełnić taki czyn, jak i kiedy przewiduje możliwość jego popełnienia i godzi się na to.

Usiłowanie kradzieży z włamaniem jest karane w granicach zagrożenia przewidzianego dla przestępstwa kradzieży z włamaniem (art. 14 k.k.). Jednakże, sąd może wymierzyć karę łagodniejszą o usiłowanie danego czynu w stosunku do tego gdyby wymierzał mu karę już za dokonanie czynu.

Przewidziana jest jednak możliwość złagodzenia wymiaru kary albo nawet odstąpienia od jej wymierzenia w przypadku usiłowania nieudolnego, czyli takiego, kiedy sprawca nie jest świadomy, że dokonanie czynu zabronionego jest niemożliwe przez brak przedmiotu nadającego się do popełnienia na nim czynu zabronionego (np. brak pieniędzy w sejfie) lub ze względu na użycie środka nienadającego się do popełnienia czynu zabronionego.

Brak znajomości prawa często doprowadza do sytuacji w której osoba podejrzana sama siebie obciążą w toku postępowania. Często jedynym ratunkiem może okazać się pomoc prawna. Rolą kancelarii adwokackiej jest uzyskanie dla swojego klienta jak najniższej kary, a jeżeli będą ku temu warunki o warunkowe umorzenie postępowania karnego.