Artykuł omawia najnowszy wyrok WSA w Rzeszowie w sprawie o sygn. akt I SA/Rz 151/20 dotyczący „(…) kwestii związanej z upływem terminu przedawnienia do wydania decyzji ustalającej wysokość zobowiązań podatkowych (…) w podatku od spadków i darowizn, z tytułu dziedziczenia po rodzicach”.
Czym jest obowiązek podatkowy?
Obowiązek podatkowym definiuje art. 4 Ordynacji podatkowej [1] jako nieskonkretyzowaną powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach. Jedną z nich jest ustawa o podatku od spadków i darowizn [2].
Kiedy powstaje obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn?
Obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn powstaje z chwilą przyjęcia spadku. Wynika to z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Na podstawie art. 6 ust. 4 niniejszej ustawy jeżeli nabycie spadku nie zostało wcześniej zgłoszone do opodatkowania, a zostało stwierdzone pismem np. orzeczeniem sądowym ponowny obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. W przypadku gdy nabycie nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przez podatnika przed organem podatkowym na fakt nabycia (np. spadkobierca zamierza sprzedać ziemię rolną nabytą w drodze spadku).
Przykład z orzecznictwa: „ W sprawie niesporne jest, że skarżąca przyjęła spadek w dniu (…) maja 1995 r. i w tym dniu powstał obowiązek podatkowy, stosownie do art. 6 ust. 1 u.p.s.d. Poza sporem jest jednak fakt, że skarżąca nie złożyła wówczas zeznania podatkowego. Dopiero (…) grudnia 2017 r. skarżąca złożyła, na formularzu urzędowym SD-3, zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych z tytułu nabycia spadku po zmarłym (…) listopada 1994 r. S. K. W tej sytuacji obowiązek podatkowy powstał w dniu (…) listopada 2017 r., czyli w dniu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza” ( wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 8 listopada 2018 r., sygn. akt I SA/Po 460/18).
Organ podatkowy wie o nabyciu spadku
Organ podatkowy wie o zakończonym postępowaniu spadkowym. Zgodnie z par. 2 pkt 1 rozporządzenia w sprawie określenia rodzajów i zakresu informacji przekazywanych organom podatkowym przez sądy… [3] wydanego na podstawie art. 84 par. 2 Ordynacji podatkowej sądy przekazują organowi podatkowemu właściwemu miejscowo według ich siedziby, w terminie do dnia 15 każdego miesiąca m.in. informacje o uprawomocnieniu się postanowień w sprawach spadkowych.
Przykład z orzecznictwa:
Na podstawie prawomocnych postanowień sądowych z maja i grudnia 2013 r. skarżąca nabyła spadek po jej rodzicach. Nie zgłosiła w urzędzie skarbowym nabytych udziałów spadkowych w celu opodatkowania. W styczniu 2019 r. wystąpiła do naczelnika urzędu skarbowego „(…) o wydanie jej zaświadczeń, w zakresie podatku od spadków i darowizn, stwierdzających, że podatek od spadków i darowizn po jej zmarłych rodzicach: W. G. i T. G. się nie należy”, ponieważ uległ przedawnieniu.
„(…) Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego uznał, że skarżąca, (…) właśnie dnia 21 stycznia 2019 r. powołała się na fakt nabycia spadku przed organem podatkowym” i powoduje to powstanie obowiązku podatkowego zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Została ustalona wysokość obu zobowiązań podatkowych na kwoty: 991 zł i 3 273 zł. Podatniczka odwołała się od wydanej decyzji „(…) kwestionując uznanie przez Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego faktu wystąpienia przez nią z wnioskami o wydanie zaświadczeń za powołanie się na nabycie spadku przed organem podatkowym. Jej zdaniem stanowi to naruszenie art. 6 ust. 4 u.s.d.” Sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie.
Organ podatkowy wcześniej nie podjął żadnych działań
Sąd z urzędu przesłał do organu podatkowego prawomocne postanowienie o nabyciu spadku przez podatniczkę. Zatem „(…) w świetle aktualnego orzecznictwa sądów administracyjnych, skarżąca nie miała w tym wypadku obowiązku składania zeznań podatkowych, to zgodnie z art. 68 § 1 Ordynacji podatkowej prawa do wydania decyzji ustalających jej zobowiązania podatkowe ulegały przedawnieniu z upływem 3 lat, licząc od końca roku, w którym powstały obowiązki podatkowe. Te zaś bez wątpienia powstały w 2013 r., dlatego też prawa do wydania decyzji na tej podstawie prawnej, uległy przedawnieniu z dniem z dniem 31 grudnia 2016 r. (…).
W tej sytuacji podkreślić więc należy, że skoro właściwy organ podatkowy otrzymał odpisy prawomocnych postanowień stwierdzających nabycie przez skarżącą spadków, to mając na uwadze fakt, że skarżąca nie była zobligowana do ponownego złożenia zeznania podatkowego, miał realną możliwość skonkretyzowania jej ponownie powstałych (odnowionych) obowiązków podatkowych, poprzez ustalenie jej zobowiązań podatkowych, w drodze decyzji wydanych w tym przedmiocie, w następstwie przeprowadzonych postępowań podatkowych” – stwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w wyroku z dnia 23 czerwca 2020 r. (sygn. akt I SA/Rz 151/20) [4].
Zdecydowane przedawnienie
W wydanym wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny nie zaakceptował stanowiska organu skarbowego, który posiada informacje „(…) o nabyciu spadku przez konkretnego podatnika, (…) nie podejmuje żadnych działań w tym zakresie, a postępowanie w sprawie ustalenia zobowiązania podatkowego inicjuje dopiero wiele lat później, nawet po upływie terminów, przewidzianych w art. 68 § 1 Ordynacji na wydanie decyzji ustalającej, powołując się właśnie na konieczność efektywnego egzekwowania obowiązków podatkowych w stosunku do podatników, którzy nie zgłosili nabycia przedmiotów spadkowych do opodatkowania. W tym wypadku bowiem tego rodzaju możliwość nie znajduje odzwierciedlenia przepisach prawa, (…)” [5] .
Objaśnienie:
[1] Ordynacja podatkowa: Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa ( tekst jedn. Dz.U.2019.900)
[2] ustawa o podatku od spadków i darowizn: Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz.U.2018.644)
[3] rozporządzenie w sprawie określenia rodzajów i zakresu informacji przekazywanych organom podatkowym przez sądy …: Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie określenia rodzajów i zakresu informacji przekazywanych organom podatkowym przez sądy, komorników sądowych i notariuszy oraz terminu, formy, z uwzględnieniem formy wypisu akt (Dz.U.2004.156.1640)
[4] Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 23 czerwca 2020 r. (sygn. akt I SA/Rz 151/20) – http://www.orzeczenia-nsa.pl/wyrok/i-sa-rz-151-20/podatek_od_spadkow_i_darowizn/1d0afbf.html (dostęp w dniu 30 lipca 2020 r. )
[5] Tamże
Stan prawny na dzień 30 lipca 2020 roku
W.K.
