Ciąża pracownicy: Wypowiedzenie umowy o pracę złożone przez pracodawcę

W artykule zawarte są informacje dotyczące ochrony trwałości stosunku pracy pracownic będących w ciąży. Omówiona została kwestia ochrony prawnej, gdy wypowiedzenie składa pracodawca.

Szczególna ochrona prawna stosunku pracy 

Zgodnie z dyspozycją zawartą w art. 177 § 1 Kodeksu pracy (K.p.) w okresie ciąży oraz w okresie urlopu macierzyńskiego pracownica jest objęta szczególną ochroną prawną. W tym okresie bowiem pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać jej umowy o pracę.

Co istotne, ochrona, która  wynika z  powyższego przepisu obejmuje także przedłużenie  terminowej umowy o pracę albo umowy o pracę zawartej na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży do dnia porodu (art. 177 § 3 K.p.). Nie dotyczy ona jednak umów zawieranych w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy.

Ważne!

Ochrona trwałości stosunku pracy nie dotyczy pracownic zatrudnionych na umowę zlecenia. Jest to umowa cywilnoprawna do której nie stosuje się przepisów Kodeksu pracy.

Wyjątki od szczególnej ochrony prawnej

Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę z pracownicą w okresie ochronnym bez zachowania okresu wypowiedzenia z jej winy ( art. 52 § 1 K.p.), jeżeli prezentująca ją zakładowa organizacja związkowa wyrazi na to zgodę. W przypadku, gdy u pracodawcy nie ma związków zawodowych, wtedy  decyduje  on o tym samodzielnie.

W tym okresie także pracodawca może rozwiązać umowę o pracę za wypowiedzeniem, jeżeli nastąpi jego upadłość lub likwidacja (art. 41[1] § 1 K.p.).

Ciąża w okresie wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę – wypowiedzenie bezskuteczne

W świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego (SN) : „(…)  zakaz rozwiązywania umowy o pracę z pracownicą w okresie ciąży obowiązuje również w sytuacji, gdy zaszła ona w ciążę w okresie wypowiedzenia.” (wyr. SN z dnia 2 czerwca 1995 r., I PRN 23/95).  W wyroku z dnia 15 stycznia 1988 r. w sprawie o sygn.  I PRN 74/87 SN  wyraził następujący pogląd: „Dla ochrony przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy o pracę kobiety w okresie ciąży nie jest istotny termin wykazania powyższej okoliczności, lecz wyłącznie obiektywny stan rzeczy, istniejący w chwili wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę”.

Pracodawca nie może zatem rozstać się z pracownicą, której ciąża została stwierdzona w okresie wypowiedzenia złożonego przez pracodawcę. Potwierdza to utrwalona linia orzecznicza SN. W wyroku z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie o sygn. I PKN 330/00 SN uznał: „Pracownica, która początkowo nie kwestionowała wypowiedzenia jej umowy o pracę, może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną, gdy po dokonaniu wypowiedzenia okazało się, że jest w ciąży lub gdy w okresie wypowiedzenia zaszła w ciążę”.

Przykłady:

1. Pracownica otrzymała wypowiedzenie umowy o pracę nie wiedząc jeszcze o tym, że jest w ciąży.
2. Pracownica otrzymała wypowiedzenie umowy o pracę i w okresie biegnącego wypowiedzenia zaszła w ciążę.

Ważne!

Wypowiedzenie umowy o pracę jest bezskuteczne także wtedy, gdy pracownica będąca w ciąży poroniła w okresie wypowiedzenia.

Cofnięcie wypowiedzenia

W podanych powyżej sytuacjach pracownica powinna napisać wniosek do pracodawcy o cofnięcie  złożonego wypowiedzenia i przywrócenie jej do pracy. Do składanego wniosku należy dołączyć zaświadczenie o stanie ciąży (art. 185 § 1 K.p.).

W przykładowym piśmie do pracodawcy można  napisać : „ Wnoszę o anulowanie wypowiedzenia mojej umowy o pracę z dnia  ……. r.  i przywrócenie mnie do pracy. W okresie  biegnącego wypowiedzenia dowiedziałam się, że jestem w ciąży.  Zgodnie  z art. 177 § 1 K.p. objęta zostaję ochroną  trwałości stosunku pracy. Załączam zaświadczenie lekarskie  potwierdzające stan ciąży”. Powyższy wniosek najlepiej jest dostarczyć pracodawcy osobiście. W celach dowodowych należy zachować potwierdzona kopie wniosku.

… albo  pozew do sądu pracy

W przypadku braku zgody pracodawcy na przywrócenie do pracy pracownica  powinna   wnieść powództwo do sądu pracy o uznanie wypowiedzenia za  bezskuteczne i przywrócenie do pracy.

A.M. Świątkowski w komentarzu do art. 177 K.p. podaje: „Naruszenie przez pracodawcę przepisów o wypowiadaniu i rozwiązywaniu umów o pracę w okresie ochronnym uzasadnia żądanie uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy na poprzednio zajmowane stanowisko i zasądzenie wynagrodzenia za cały okres pozostawania bez pracy” (Świątkowski A.M, Kodeks pracy Tom I Komentarz do art. 1 – 189[1] , Warszawa 2004, s. 1065).

W uzasadnieniu orzeczenia z dnia 10 lutego 2015 roku w sprawie o sygn. II PK 92/14  SN podał, że 7- dniowy termin do złożenia pozwu trzeba liczyć od daty uzyskania  informacji o stanie ciąży (podobnie w  wyr. SN z dnia  25 kwietnia 2012 r.,  II PK 209/11).

Podstawa prawna: – art. 41[1] § 1 , art. 52 § 1 K.p, art. 177 § 1, art. 185 § 1  Kodeksu pracy

Stan prawny na 5 kwietnia 2017 roku

Wanda Książek – współpracownik Portalu