Artykuł omawia uzyskanie alimentów na dziecko poprzez zawarcie umowy o ustalenie obowiązku alimentacyjnego w formie aktu notarialnego.
Obowiązek alimentacyjny
Z art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obowiązek alimentacyjny polega na dostarczaniu środków utrzymania, a w razie potrzeby także wychowania. Obciąża on krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.
Co istotne, w piśmiennictwie prawniczym podkreśla się, że „Natura prawna alimentów polega na dostarczeniu uprawnionemu na bieżąco środków utrzymania”. [1]
Alimenty dla dziecka można uzyskać na podstawie wyroku sądowego (postępowanie sądowe), ugody zawartej przez strony przed wniesieniem pozwu, ugody zawartej przed mediatorem zatwierdzonej przez sąd, aktu notarialnego w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej do wysokości w akcie wprost określonej. [2]
Pogląd Sądu Najwyższego – alimenty
Z uzasadnienia Uchwały Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2013 r., III CZP 85/13, wynika, że „(-) nie ma przeszkód, aby obowiązek świadczenia został skonkretyzowany w umowie, ugodzie sądowej albo w orzeczeniu sądowym (argument z art. 138 k.r.o.).”, ponieważ „Stosunek alimentacyjny nie wyróżnia się niczym szczególnym na tle innych stosunków prawnych, które powstają z mocy samego prawa i mają pozaumowną podstawę”. [3]
Notarialna umowa alimentacyjna
Notarialna umowa alimentacyjna ma formę aktu notarialnego i jest dokumentem pozasądowym. Polega ona na tym, że osoba zobowiązana do świadczeń alimentacyjnych np. ojciec dziecka zobowiązuje się do płacenia ustalonych przez strony alimentów na jego rzecz i dobrowolnie poddaje się egzekucji w przypadku, gdyby przestał wywiązywać się ze swojego obowiązku.
Powyższa umowa może zostać zawarta w sytuacji, gdy strony nie chcą przeprowadzać postępowania sądowego i wolą rozwiązać sprawę polubownie albo jedno z rodziców chce z własnej inicjatywy płacić alimenty na swoje dziecko.
Umowa notarialna o ustalenie obowiązku alimentacyjnego powinna zawierać:
- datę i miejsce sporządzenia umowy,
- oznaczenie stron umowy: wierzyciel (imię, nazwisko, PESEL, adres) działający przez swoją matkę ……………… (imię, nazwisko, PESEL, adres), dłużnik ( imię, nazwisko, PESEL, adres),
- przedmiot umowy (obowiązek alimentacyjny),
- ustaloną wysokość alimentów,
- termin i sposób zapłaty alimentów ( np. do 15 dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni na podany rachunek bankowy matki dziecka ),
- zapis o dobrowolnym poddaniu się egzekucji przez dłużnika,
- własnoręczne podpisy stron lub ich przedstawicieli ustawowych ( np. matka reprezentująca dziecko ).
Ważne!
Stronami notarialnej umowy o alimenty jest osoba uprawniona do otrzymywania alimentów oraz osoba zobowiązania do ich płacenia. Jeżeli osoba uprawnionym do alimentacji jest małoletnie dziecko należy wtedy podać, że dziecko jest reprezentowane przez jednego z rodziców np. matkę lub ojca.
W przeciwieństwie do postępowania sądowego w akcie notarialnym nie trzeba przeprowadzać żadnych dowodów z dokumentu lub zeznań świadków na okoliczność uzyskiwanych dochodów stron, kosztów utrzymania dziecka.
Zabezpieczenie wykonania umowy
Z art. 777 par. 1 pkt 4 Kodeksu postępowania cywilnego akt notarialny w którym dłużnik poddaje się egzekucji jest tytułem egzekucyjnym. W zawartym akcie notarialnym ustalającym alimenty dłużnik (np. ojciec dziecka) poddaje się egzekucji na rzecz wierzyciela (np. dziecko reprezentowane przez matkę) w wysokości ustalonych alimentów. Oznacza to, że wyraża on zgodę na dochodzenie przez wierzyciela alimentacyjnego roszczeń z tytułu powstałych zaległości alimentacyjnych bez postępowania sądowego.
Tak będzie w przypadku, gdy dłużnik przestanie płacić alimenty. W takiej sytuacji wierzyciel składa w sądzie rodzinnym przedmiotowy akt notarialny (oryginał) wraz z wnioskiem o nadanie mu klauzuli wykonalności. Będzie to sąd w okręgu którego mieszka dłużnik alimentacyjny. Wniosek podlega opłacie w wysokości 50 zł.
W dniu 4 grudnia 2013 r. SN wydał następującą Uchwałę (III CZP 85/13) :
„Dopuszczalne jest nadanie klauzuli wykonalności aktowi notarialnemu, w którym dłużnik złożył oświadczenie o poddaniu się egzekucji świadczeń alimentacyjnych; sąd może oddalić wniosek o nadanie takiemu aktowi notarialnemu klauzuli wykonalności, jeżeli z jego treści oraz oświadczenia dłużnika o poddaniu się egzekucji w sposób oczywisty wynika, że zostało złożone w celu obejścia prawa”.
W jej uzasadnieniu Sąd podaje:
„Notarialny tytuł egzekucyjny może więc dotyczyć każdego obowiązku świadczenia polegającego na zapłacie sumy pieniężnej (…) , bez względu na to, jakie jest źródło tego obowiązku. Nie ma przeszkód, aby złożone w akcie notarialnym oświadczenie o poddaniu się egzekucji dotyczyło także obowiązku polegającego na spełnianiu świadczeń alimentacyjnych”. [ 4]
Nadanie klauzuli wykonalności – do czego uprawnia
Nadana przez sąd notarialnej umowie o alimenty zawierającej oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji – klauzula wykonalności z wniosku wierzyciela jest tytułem wykonawczym. Uprawnia ona do egzekucji komorniczej z aktu notarialnego bez przeprowadzania rozprawy sądowej (art. 776 K.p.c. w powiązaniu z art. 777 par. 1 pkt 4 K.p.c.).
Podstawa prawna:
– art. 128, art. 138 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, art. 776, art. 777 par. 1 pkt 4 Kodeksu postępowania cywilnego
Objaśnienie:
[1] Ignaczewski J. [w:] Sądowe komentarze tematyczne pod red. Jacka Ignaczewskiego , Alimenty, Warszawa 2011, s. 169
[2] Potwierdza to Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 14 maja 2008 r. w sprawie o sygn. I OSK 1195/07 „(-) wypełnianie obowiązku alimentacyjnego może przybrać postać zarówno świadczeń dobrowolnych, jak i w następstwie dochodzenia ich przed sądem. Uprawniony i zobowiązany do alimentacji mogą w szczególności ustalić rodzaj i zakres świadczenia w umowie zawartej na zasadach ogólnych, w ugodzie zawartej przed mediatorem ( 445[2] w zw. z art. 183[15] k.p.c.) w toku posiedzenia pojednawczego (art. 184 k.p.c.) wreszcie w trybie procesowym przed sądem”
[3] Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2013 r., III CZP 85/13 – http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia2/III%20CZP%2085-13.pdf (dostęp w dniu 22 sierpnia 2018 r.)
[4] Tamże
Stan prawny na 22 sierpnia 2018 roku
Wanda Książek – współpracownik Portalu
Zapraszamy do kontaktu z Kancelarią, jeśli ten artykuł Państwa zainteresował lub potrzebują Państwo więcej informacji