Strona główna Aktualności Kredyt hipoteczny po rozwodzie: Czy sąd może przy podziale majątku rozliczyć mieszkanie...

Kredyt hipoteczny po rozwodzie: Czy sąd może przy podziale majątku rozliczyć mieszkanie z długiem hipotecznym (1)

2343
PODZIEL SIĘ
kredyt hipoteczny Lexagit.pl porady prawne online

W artykule zostało omówione zagadnienie rozliczania spłaconej części kredytu hipotecznego w sprawie o podział majątku po rozwodzie. Podane zostało stanowisko Sądu Najwyższego oraz wybranych Sądów Okręgowych.

Podział majątku wspólnego małżonków a kredyt hipoteczny

Podział majątku dorobkowego małżonków jest możliwy w czasie toczącej się sprawy rozwodowej na zgodny wniosek stron, jeżeli jego przeprowadzenie nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu [1] lub bezterminowo po uprawomocnieniu się wyroku rozwodowego.

W praktyce, podział majątku w sprawie rozwodowej, oznacza, że strony wnoszą o orzeczenie rozwodu bez orzekania o winie i są zgodne co do składu majątku wspólnego oraz co do jego wartości. Jakikolwiek spór w tym przedmiocie, będzie oznaczał, że wniosek nie zostanie rozpoznany.

W wyniku podziału majątku sąd podzieli aktywa byłych małżonków (np. mieszkanie, dom), natomiast nie dokona podziału pozostającego do spłaty wspólnego kredytu hipotecznego.

Przykładowo sąd przyzna mieszkanie jednemu z byłych małżonków, ale nie może orzec, które z nich będzie spłacać kredyt hipoteczny, którym jest obciążone mieszkanie. Sprawy te bowiem reguluje umowa o kredyt hipoteczny zawarta z bankiem.  

Sąd rozliczy zapłacone raty kredytu hipotecznego przed podziałem majątku  – pogląd w najnowszym orzecznictwie SN

W Postanowieniu z dnia 15 kwietnia 2011 r. w sprawie II CSK 430/10 Sąd Najwyższy wyraził następujący pogląd: „Długów zaciągniętych przez oboje małżonków zasadniczo nie można rozliczać przy podziale majątku wspólnego, gdyż mimo takiego podziału dług nadal się utrzymuje. Stosując odpowiednio art. 686 KPC do postępowania o podział majątku wspólnego, sąd rozstrzyga w tym postępowaniu – i to ze skutkami wynikającymi z dyspozycji art. 618 § 3 KPC w związku z art. 688 i art. 567 § 3 KPC – tylko o takich długach związanych z majątkiem wspólnym i ciążących w czasie trwania wspólności na obojgu małżonkach jako podmiotach wspólności majątkowej małżeńskiej, które zostały spłacone przez jednego z małżonków z własnych środków po ustaniu wspólności majątkowej a przed dokonaniem podziału majątku wspólnego”.

Potwierdził to także w Postanowieniu Sąd Najwyższy z dnia 26 stycznia 2017 r. (I CSK 54/16): „(-) Jeśli dług zaciągnięty przez jedno z małżonków w czasie trwania wspólności ustawowej został zużyty na majątek wspólny i spłacony w okresie pomiędzy ustaniem wspólności a podziałem majątku wspólnego, to tak spłacona należność przestaje być długiem i przekształca się w roszczenie o zwrot nakładów na rzecz tego małżonka, który dokonał zapłaty. Roszczenie takie podlega rozliczeniu na podstawie art. 45 i 46 k.r.o.”.

Oznacza to, iż przy podziale majątku sąd rozliczy tylko raty kredytu jakie zostały zapłacone przed dokonaniem podziału majątku (konkretna data).  Natomiast niespłacony dług hipoteczny nie jest odliczany od wartości nieruchomości. Tak jest w przypadku, gdy „(-) oboje małżonkowie (byli małżonkowie) pozostają nadal – po ustaniu wspólności ustawowej – dłużnikami osobistymi banku, odpowiedzialnymi solidarnie za spłatę zobowiązania kredytowego zabezpieczonego hipoteką obciążającą spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, sąd – określając wartość tego składnika majątkowego podlegającego podziałowi – bierze pod uwagę jego wartość rynkową bez uwzględnienia obciążenia hipotecznego”. [2]

Stanowisko sądów okręgowych oparte na judykaturze Sądu Najwyższego

W wyroku z dnia 15 lutego 2017 r. w sprawie I Ca 12/17 Sąd Okręgowy w Sieradzu wyraził następujący pogląd:  „(-) przy podziale majątku wspólnego stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku (art. 46 k.r.o. i art. 567 par. 3 K.p.c.), a stosownie do art. 688 k.p.c.  – również przepisy dotyczące zniesienia współwłasności. Mimo, iż podobnie jak przy dziale spadku, przedmiotem podziału majątku wspólnego są w zasadzie aktywa tego majątku, to wyjątek od tej zasady przewidziany jest w  art. 686 K.p.c.  Stanowi on bowiem, że w postępowaniu działowym sąd rozstrzyga m.in. także o wzajemnych roszczeniach pomiędzy współspadkobiercami z tytułu spłaconych długów spadkowych”.[3]

W Postanowieniu w dniu 18 marca 2017 r. Sąd Okręgowy w Łodzi  uznał, że w przypadku, gdy część kredytu hipotecznego została spłacona przed podziałem majątku wówczas „(-) rozliczeniu podlegają jedynie wspólne długi spłacone, natomiast sąd w ramach podziału nie dzieli pomiędzy małżonkami długów nadal na nich ciążących. Orzeczenie o podziale nie wywołuje żadnych skutków w stosunkach z wierzycielami. Oznacza to, że w zakresie niespłaconych długów zaciągniętych – jak w niniejszym stanie wspólnie przez oboje małżonków – rozwiedzeni małżonkowie pozostają nadal wspólnie zobowiązani względem wierzyciela, który przy odpowiedzialności solidarnej nadal może żądać spełnienia zobowiązania według swojego wyboru: od obojga małżonków, od każdego z osobna w całości lub w części, a oboje dłużnicy pozostają wspólnie zobowiązani do chwili spłaty całości zadłużenia”. [4]

Podsumujmy…

W sprawach o podział majątku dorobkowego stron podaje się zawsze wartość konkretnego składnika majątku np. mieszkania. Sąd podzieli przedmiotowe mieszkanie, rozliczy jako spłatę (nie jako dług) zapłacone już raty kredytu hipotecznego. Natomiast nie może podzielić niespłaconego kredytu hipotecznego  zaciągniętego w banku na zakup tego mieszkania przez oboje  byłych małżonków. Dług ten bowiem mimo ustania wspólności majątkowej w dalszym ciągu obciąża każdego z nich „(-) na skutek czynności prawnych podjętych (-) w czasie trwania wspólności; zatem przy ustalaniu wartości wchodzącej w skład majątku wspólnego nieruchomości obciążonej hipoteką zabezpieczającą udzielony małżonkom kredyt uwzględnia się wartość rynkową nieruchomości, z pominięciem wartości obciążenia hipotecznego”. [5]

W drugiej części artykułu zostanie omówiona kwestia w jaki sposób strony mogą się podzielić kredytem hipotecznym po rozwodzie.

Podstawa prawna:

– art. 567, art. 686 Kodeksu postępowania cywilnego

Objaśnienie:

[1]  Art. 58 § 3 KRO : Na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.

[2] Postanowienie SN z dnia 26 stycznia 2017 r., I CSK 54/16

http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/orzeczenia3/i%20csk%2054-16-1.pdf  (dostęp w dniu 16 marca 2018 r.)

[3] Wyrok SO w Sieradzu z dnia 15 lutego 2017 r., I Ca 12/17

http://orzeczenia.sieradz.so.gov.pl/content/$N/152520000000503_I_Ca_000012_2017_Uz_2017-02-15_001 (dostęp w dniu 16 marca 2018 r.)

[4] Postanowienie  SO  w Łodzi z dnia 18 maja 2017 r., III Ca 1969/16

https://orzeczenia.ms.gov.pl/content/$N/152510000001503_III_Ca_001969_2016_Uz_2017-05-18_001 (dostęp w dniu 16 marca 2018 r.)

[5] Postanowienie  SN z dnia 14 marca 2017 r., II CZ 161/16 – http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia3/II%20CZ%20161-16.pdf (dostęp w dniu 16 marca 2018 r.)

Stan prawny na 16 marca 2018 roku

Wanda Książek – współpracownik Portalu

 

Zapraszamy do kontaktu z Kancelarią, jeśli artykuł ten Państwa zainteresował lub potrzebują Państwo więcej informacji.