W artykule znajduje się odpowiedź na pytania:
1. Czy komornik prowadzący egzekucję świadczeń alimentacyjnych z wynagrodzenia i z konta bankowego dłużnika może zająć wolną od potrąceń część płacy wpływającą na jego rachunek bankowy?
2. Jakie kroki prawne w tej sytuacji może podjąć dłużnik?
Zajęcie przez komornika kwoty wolnej od potrąceń nie powinno mieć miejsca ale może się zdarzyć.
Z definicji podanej w art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika, że obowiązek alimentacyjny jest to zobowiązanie rodziców wobec swojego dziecka do dostarczania mu środków utrzymania w celu zaspokojenia bieżących potrzeb życiowych czyli ubrania, żywności oraz mieszkania oraz wychowania tj. staranie się rodziców o to, żeby ich dziecko zostało we właściwy sposób przygotowane do dorosłego życia. W przypadku, gdy jedno z rodziców nie spełnia obowiązku alimentacyjnego, drugie z nich wnosi do sądu rodzinnego powództwo alimentacyjne. Otrzymany wyrok kieruje wtedy do egzekucji komorniczej.
Z wniosku wierzyciela komornik zaczyna egzekwować alimenty od dłużnika. W pierwszej kolejności dokonuje zajęcia wynagrodzenia dłużnika, a potem może zablokować jego konto osobiste w banku.
Pracodawca potrąca na wniosek komornika
Zgodnie z dyspozycją art. 87 par. 1 pkt. 1 Kodeksu pracy (K.p.) z wynagrodzenia za pracę – po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy pracodawca może potrącić należności egzekwowane na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych (alimenty). Powyższych potrąceń może dokonywać do wysokości trzech piątych wynagrodzenia. Zezwala mu na to art. 87 par. 3 ust. 1 K.p. Wolne od potrąceń są wtedy dwie piąte wynagrodzenia.
… a pozostałą część wypłaca
W świetle art. 86 par. 3 K.p. pracodawca za pisemną zgodą pracownika lub jeżeli wynika to z układu zbiorowego pracy może wypłacić wynagrodzenie w inny sposób niż do jego rąk.
W przypadku egzekucji komorniczej pracodawca przekazuje wolną od potrąceń część wynagrodzenia za pracę na podany przez pracownika rachunek bankowy.
Ważne!
Z płacy minimalnej pracodawca potrąca także należności z tytułu alimentów (art. 87[1] par. 1 K.p.).
Zajęcie egzekucyjne rachunku bankowego
Komornik może zająć nie tylko wynagrodzenie za pracę. Zgodnie z wnioskiem wierzyciela egzekucja może być także prowadzona z rachunku bankowego dłużnika. [1] Numer rachunku bankowego komornik może uzyskać przez system informatyczny OGNIVO. W przypadku egzekucji z rachunku bankowego, komornik nie wie z jakiego tytułu pochodzą zdeponowane na nim środki i czy wśród nich są takie, które nie podlegają zajęciu.
Z dniem 8. września 2016 r. wszedł w życie znowelizowany art. 54 ust. 1 Prawa bankowego. [2] Ustawodawca wprowadził w nim kwotę wolną od zajęcia w wysokości 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Ustawowa kwota wolna wolnej nie przysługuje jednak w przypadku egzekucji alimentów z rachunku bankowego dłużnika. Podstawę prawną stanowi art. 1083 par. 2 K.p.c. zgodnie z którym wierzytelności z rachunku bankowego podlegają egzekucji na zaspokojenie alimentów w pełnej wysokości.
Zobaczmy przykład
Pracodawca przekazuje wolną od zajęcia alimentacyjnego część wynagrodzenia za pracę na wskazany rachunek bankowy, który w międzyczasie zajmuje komornik. Dłużnik uważa, że nastąpiła pomyłka, ponieważ komornik już otrzymał 3/5 jego wypłaty.
W omawianym przypadku dłużnik powinien wystąpić do kancelarii komorniczej prowadzącej postępowanie egzekucyjne z wnioskiem o zwolnienie spod egzekucji z rachunku bankowego – kwoty wynagrodzenia wolnej od zajęcia. Zajęcie przez komornika kwoty wolnej od potrąceń wymagać będzie bowiem reakcji. Przy czym bank bez postanowienia wydanego przez komornika nie może zwolnić ww. kwoty z zajętego rachunku dłużnika.
W uzasadnieniu wniosku do komornika dłużnik wskazuje, że :
- Wynagrodzenie w części wolnej od egzekucji podlega ochronie.
- Z art. 829 pkt 5 Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c) „podwójne” zajęcie alimentacyjne z umowy o pracę stanowi obejście przepisów o ograniczeniu egzekucji.
W świetle tego przepisu nie podlegają egzekucji u dłużnika pobierającego periodyczną stałą płacę – pieniądze w kwocie, która odpowiada niepodlegającej egzekucji części płacy za czas do najbliższego terminu wypłaty. W przypadku komorniczej egzekucji alimentów będą to 2/5 płacy dłużnika.
Co istotne, do wniosku powinien dołączyć dowody, potwierdzające, że na konto wpływa wynagrodzenie – np. przedstawiając stosowny wyciąg z rachunku bankowego.
Działanie komornika
- Komornik może wydać postanowienie o odblokowanie na zajętym rachunku bankowym, kwot przekazywanych przez pracodawcę po wcześniejszym potrąceniu świadczeń alimentacyjnych z wynagrodzenia za pracę. Bank je wtedy wypłaci. Na koncie pracownika będą natomiast zajęte pozostałe środki, które nie pochodziły z wynagrodzenia i co do których nie ma ograniczeń, oraz te, które na to konto dopiero wpłyną. Taki stan rzeczy może implikować kolejne sytuacje, bowiem na konto będą periodycznie wpływały dochody dłużnika.
Przykład:
Znajomy pracownika przesłał mu na konto 100 zł tytułem zwrotu pożyczki koleżeńskiej. Nie wie on nic o jego zajęciu przez komornika. Bank nie wypłaci wtedy pracownikowi przesłanych pieniędzy.
- Komornik może w ogóle nie odpowiedzieć na wniosek dłużnika o uchylenie zajęcia. W takiej sytuacji dłużnik powinien na podstawie art. 767 par. 1 K.p.c. wnieść skargę na czynności komornika (zaniechanie czynności komornika).
Skarga na czynności komornika
Skargę składa się do sądu rejonowego, za pośrednictwem komornika. Dotyczy to także zaniechania przez komornika dokonania czynności. Należy pamiętać, że skargę co do zasady się kieruje do sądu rejonowego w okręgu którego zamieszkuje dłużnik, bo sprawę może prowadzić komornik – „spoza rewiru”.
Skargę na zaniechanie przez komornika dokonania czynności wnosi się w terminie tygodniowym od dnia, w którym skarżący dowiedział się, że czynność miała być dokonana (art. 767 par. 1 i par. 4 – 5 K.p.c.).
Zaniechanie przez komornika dokonanych czynności polega przykładowo na nierozpoznaniu wniosku złożonego przez dłużnika w sprawie zwolnienia spod egzekucji z rachunku bankowego wolnej od potrąceń części wynagrodzenia za pracę przekazywanej przez pracodawcę.
W petitum skargi dłużnik wnosi o:
- uchylenie zaskarżonej czynności,
- zawieszenie postępowania egzekucyjnego w sprawie o sygn. akt komorniczych (podajemy sygn.),
- nakazanie komornikowi sądowemu zwrotu wolnej od zajęcia części wynagrodzenia za pracę.
W uzasadnieniu skargi dłużnik opisuje sposób egzekucji z wynagrodzenia za pracę i z rachunku bankowego. Podaje, że wniósł do komornika wniosek o wyłączenie spod egzekucji kwoty wolnej od potrąceń i do chwili obecnej nie otrzymał od niego żadnej odpowiedzi. Podkreśla, że zajęcie kwoty wolnej od potrąceń jest obejściem przez komornika przepisów o ograniczeniu egzekucji, ponieważ 3/5 wynagrodzenia już zostało potrącone a pozostałe 2/5 pozostawały do dyspozycji dłużnika. Następnie powołuje się na art. 829 par. 5 K.p.c. przytaczając jego treść oraz przedkłada dowody w postaci wyciągu z konta i informacji od pracodawcy, które potwierdzą, że wpływające na konto środki nie powinny zostać zajęte.
Wnoszona skarga podlega opłacie stałej w kwocie 100 zł. Wraz ze skargą strona może złożyć wniosek o zwolnienie od koszów sądowych i dołączyć formularz oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku i dochodach. Jest on dostępny w biurze podawczym sądu. Można go także pobrać bezpłatnie ze strony internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości (Zakładka: Formularze).
Podstawa prawna:
- 87 par. 1 pkt 1, art. 87 par. 3 pkt 1, art. 87[1] par. 1 Kodeksu pracy
- 767 par. 1 i par. 4 – 5, art. 829 par. 5, art. 1083 par. 2 Kodeksu postępowania cywilnego
Objaśnienie
[1] Zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego dłużnika obejmuje wszystkie rachunki dłużnika (np. lokaty terminowe ).
[2] Art. 10 pkt 2 Ustawy z dnia 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2015 poz. 1311) wprowadza nowelę art. 54 ust. 1 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 128 z późn.zm.)
Stan prawny na 10 października 2017 r.
Wanda Książek – Współpracownik Portalu
Ważne!
Jeżeli macie Państwo pytania, dotyczące treści powyższego artykułu zapraszamy do skorzystania z porad naszej Kancelarii https://lexagit.pl/porady-prawne/ Kancelaria udzieli porady prawnej, sporządzi opinię prawną lub pismo w danej sprawie.
